Deloitte: Veranderende bonuscultuur in de bankensector
De roep om aanpassing van de bonuscultuur vindt weerklank in nieuwe wet- en regelgeving. Nieuwe regels dwingen u om variabel belonen op een andere manier vorm te geven. Hoe zal het remuneratielandschap in de financiële sector vorm krijgen? Don-Tobias Jol, executive & equity compensation advisor bij Deloitte, geeft zijn visie op de veranderende bonuscultuur in de bankensector.
Zand in de motor
Al jaren is er een opgaande trend waar te nemen in de beloningen van bankiers en bestuurders van West-Europese banken. Volgens sommigen stijgen de lonen van bestuurders onevenredig hard in vergelijking met de lonen van de werknemers op de werkvloer, worden de aandelenpakketten voor de CEO met het jaar rianter en maken bonussen procentueel een steeds groter deel uit van de totale beloning. Toen de economie op volle toeren draaide (ruwweg tot in 2008), was dit geen probleem. De winsten en de aandelenkoersen stegen, dus mochten de beloningen best meestijgen, zo was de heersende gedachte. De financiële crisis strooide echter zand in de motor. En niet zomaar een paar korrels.|
Maatschappelijke kritiek
De bonuscultuur leidt tot graaien in plaats van groeien: dat lijkt tegenwoordig de maatschappelijke consensus te zijn. Vooral de beloningen in de financiële sector zorgen thans voor veel maatschappelijke onvrede. In de ogen van Jan Modaal zijn de bestuurders in deze sector mede schuldig aan het ontstaan van de crisis. Wetgevers in internationaal en nationaal verband initieerden regels om de beloningen in toom te houden. Deze regels zijn vooral opgesteld vanuit de gedachte dat een te groot percentage aan variabele beloning, in verhouding tot de vaste beloning, tot perverse prikkels leidt. Ter voorkoming van deze prikkels moet daarnaast steeds vaker een substantieel deel van de variabele beloning voor een aantal jaren worden uitgesteld. Met deze maatregel wordt beoogd om de belangen van de werknemers zoveel mogelijk parallel te laten lopen met de lange-termijndoelstellingen van de onderneming.
Trendbreuk
Er lijkt een trendbreuk waarneembaar in het denken over bonussen, en wetgevers wereldwijd blijken niet doof voor de roep om een andere bonuscultuur. Vooral de financiële sector krijgt met bonusbeperkende maatregelen te maken. Zo zal op 1 januari 2014 de implementatie op de planning van de Kapitaaleisenrichtlijn IV (CRD IV) voltooid worden, waarbij werknemers in risicofuncties nog maar een bonus mogen ontvangen van maximaal 100% van de vaste beloning (200% als een bepaald percentage aandeelhouders hiermee instemt). Dit wordt ook wel de bonus cap genoemd. Minister Dijsselbloem is echter voornemens om in 2015 voor Nederland de bonus op een maximum van slechts 20% van de vaste beloning te stellen.
Beperking gevolgen
Bronnen uit de markt melden dat er op een aantal manieren geprobeerd gaat worden om de gevolgen van de bonus cap te beperken. De meest genoemde oplossing is het simpelweg verhogen van de vaste beloning. Een hogere vaste beloning maakt het salarisgebouw echter inflexibel, drijft de pensioenlasten op en kan tot hogere ontslagvergoedingen leiden. Er worden momenteel ook creatievere oplossingen bedacht, zoals het omzetten van loon in dividend, om de impact van de bonus cap zoveel mogelijk te minimaliseren. Hierbij dient wel gewaarschuwd te worden voor negatieve gevolgen. Wanneer bekend wordt dat een onderneming de bonus cap ontloopt (bijvoorbeeld uit het jaarverslag), kan dit uiteraard tot maatschappelijke verontwaardiging leiden. Reputatieschade ligt op de loer.
Afschaffen bonussen
Binnen andere ondernemingen wordt juist gesproken over het grotendeels afschaffen van de bonussen, met als veelgenoemde reden dat dit te ingewikkeld is geworden, en teveel tijd en geld kost. Op basis van diverse publicaties begrijpen wij dat de Rabobank hier een goed voorbeeld van is. Daar lijken de bonussen voor een groot deel te zijn afgeschaft. Het afschaffen van variabele beloning heeft echter ook zo zijn nadelen. Het belangrijkste nadeel is dat ondernemingen talentvolle werknemers kunnen kwijtraken aan hun concurrenten, die wel bonussen betalen. Voor ondernemingen die ook actief zijn in bijvoorbeeld de Verenigde Staten is het afschaffen van variabele beloning in elk geval nauwelijks een optie. De bonuscultuur is daar zo ingeburgerd, dat afschaffen van de variabele beloning in feite onbespreekbaar is. In dergelijke gevallen kan men zich ook afvragen of Nederlandse werknemers het zouden accepteren als hun Amerikaanse collega's wel bonussen krijgen, en zij niet.
Voor 'bonuswatchers' beloven het dus interessante tijden te worden. Door de crisis zal het remuneratielandschap binnen de financiële sector er voortaan radicaal anders uit gaan zien. Maar hoe dat precies vorm gaat krijgen, zullen de komende jaren moeten uitwijzen.
