ESG, een compliance probleem?

Recente wetgeving rondom ESG vraagt veel van zowel financiële instellingen als hun klanten. En alsof dat nog niet genoeg is, komt daar binnenkort nog de Europese Corporate Sustainability Reporting Directive bij; een breed pakket aan gedetailleerde regelgeving, waarbij ondernemingen moeten rapporteren op een groot aantal KPI’s (key performance indicators) waar het gaat om duurzaamheid, sociale aspecten en corporate governance.

Dat leidt tot een aantal uitdagingen. De huidige manier van boekhouden, op basis van de leidende standaarden voor financiële rapportage, bestaat ruim 600 jaar. De IFRS (International Financial Reporting Standards) zijn pas 30 jaren jong, desondanks wordt van bedrijven verwacht dat ze binnen een paar jaar rapporteren binnen een geheel nieuwe standaard - ook nog eens over zaken die lang niet altijd goed geregistreerd zijn.

Duurzaamheidsdata komt voort uit alle processen en alle systemen, en zal ook met regelmaat handmatig moeten worden verzameld. En dan moet het eindrapport ook nog eens gecontroleerd worden, inclusief een goedkeurende verklaring van een (waarschijnlijk) externe accountant.

Daarbij wordt verwacht dat de CSRD-doelstellingen binnen de gehele EU bijdragen aan het voldoen aan het klimaatakkoord van Parijs. In andere woorden, bedrijven dienen niet alleen te rapporteren, maar ook per KPI realistische doelstellingen op papier te zetten. Hierbij moeten ondernemingen aangeven hoe zij hun strategie, risicomanagement en interne beheersing (waaronder beloningssystemen) hebben ingericht om deze doelen te realiseren. .

Een grote uitdaging, zowel voor financiële instellingen als hun klanten.

Hoewel ondernemingen nu al duurzaamheidsverslagen publiceren, zouden deze zich te vaak richten op al bestaande doelen.  Populair gezegd: er wordt vooral gerapporteerd over datgene waar bedrijven trots op zijn en wat goed gaat.

Daar komt nu verandering in. Experts verwachten dat er meer claims en protesten zullen komen voor ondernemingen die hun zaken niet op orde hebben, onvoldoende ambitieus zijn in hun doelstellingen, of publiekelijk doelen stellen die niet gehaald worden.

Veel financiële instellingen en hun klanten proberen op het gebied van milieu en klimaat (maar ook met betrekking tot andere ESG-doelen) hun beste beentje voor te zetten. Klanten, leveranciers, aandeelhouders, werknemers en de samenleving vragen daar ook om.

Echter, CSRD zal deze ambities mogelijk moeilijker maken. De implementatie van de nieuwe wetgeving vraagt om veel tijd, geld en focus. Door de grote mate van transparantie zullen financiële instellingen en hun klanten mogelijk minder ambitieuze ambities uitdragen. Beter “under promising and over delivering” dan andersom.

Als duurzaamheidsverslaggeving transparanter wordt en meer aandacht ontvangt van interne en externe toezichthouders, zou dat mogelijk kunnen leiden tot minder (in plaats van meer) duurzaamheidsambities en aandacht voor duurzaamheid an sich. Oftewel, blijft duurzaamheid strategisch, of wordt het hoofdzakelijk een meer formele compliance-exercitie?

Vandaag de dag besteden toezichthouders al veel aandacht aan het thema duurzaamheid. Dat zal niet alleen maar meer worden, het oog voor detail zal ook toenemen. Denk bijvoorbeeld aan datakwaliteit, doelstellingen, risicomanagement en interne beheersing.

Vergelijk het met de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft). Geen enkele financiële instelling is tegen het voorkomen van witwassen of het financieren van terroristische activiteiten - uitgebreide en veeleisen wetgeving en angst voor boetes zorgen er echter voor dat het voorkomen van witwassen een hoofdpijndossier is geworden.

Wordt ESG ook een dergelijk hoofdpijndossier? Wij denken van niet. Een degelijk bedrijf heeft al inzicht in bedrijfsvoering en begrijpt de gehele waardeketen. In de industrie is er langer aandacht voor de kwaliteit van de arbeidsomstandigheden en de bedrijfsvoering in de gehele keten.

Europa loopt voorop, maar internationale ontwikkelingen laten zien dat de rest van de wereld volgt of gaat volgen. Ons advies: begin vroeg, pak het serieus aan, bedenk goed wat je wilt en handel daarnaar. Hou de ogen op de bal en niet alleen op de scheidsrechter.

Een artikel van Jaap Gerkes (Managing Director & ESG Lead) en Lotte van Meerten (Manager (ESG) Risk & Compliance) bij Protiviti Nederland.