Klimaatadaptatie: ‘Het waarborgen van een veilige en zekere toekomst’

Het wordt steeds warmer met langere periodes van droogte; tegelijkertijd wordt het steeds natter met een verhoogd risico op wateroverlast. De gevolgen van klimaatverandering worden met het jaar duidelijker. Mochten we Nederland (nu en in de toekomst) veilig en aantrekkelijk willen houden moet Nederland zich aanpassen aan de gevolgen van extreem weer. En om die reden heeft Deloitte onderzoek gedaan naar de versnelling van de klimaatadaptatie van Nederland.

First things first: klimaatadaptatie (het omgaan met klimaatverandering) betekent niet het einde van klimaatmitigatie (maatregelen om bijvoorbeeld de CO2-uitstoot terug te dringen). Het is echter moeilijk te ontkennen dat sommige gevolgen van klimaatverandering nu al niet meer te voorkomen zijn. Deloitte benadrukt dan ook dat er een juiste balans nodig is tussen mitigatie en adaptatie om klimaatrisico’s het hoofd te kunnen bieden.

Een balans die er tot op heden nog niet zou zijn. Partijen binnen de financiële sector zouden namelijk wel aandacht aan klimaatadaptatie besteden, maar prioriteren vooralsnog op klimaatmitigatie. De onderzoekers van het advieskantoor beantwoorden in het rapport dan ook de vraag “op welke manier de financiële sector, in samenwerking met de overheid, kan bijdragen aan versnelling van klimaatadaptatie?”

Daarnaast brengen de Deloitte-onderzoekers middels het rapport alle partijen bij elkaar om zo concrete aanbevelingen te kunnen doen voor praktische vervolgstoppen.

Het onderzoek is daarbij opgezet vanuit twee casussen en de lessen die de betrokkenen daaruit geleerd hebben. Ten eerste wordt de watersnood in Limburg als meest recente casus uitgelicht, over hoe de samenleving was voorbereid, de afhandeling en de geleerde lessen. Vervolgens volgt de stad Rotterdam, vanwege haar specifieke ligging en relatie met water, de bijbehorende risico’s en de benodigde klimaatadaptatie.

Aanbevelingen

Uit het onderzoek blijkt al gauw dat er bij beleidsbepalers van zowel de overheid als de financiële partijen een “breed gedragen behoefte” bestaat aan toenadering en het versterken en verbeteren van de samenwerking om het adaptatieproces te versnellen. In de praktijk blijk echter dat die gewenste toenadering complex is, onder meer vanwege een ontbrekende overkoepelende visie en een verschil in langetermijn- versus kortetermijndenken.

Om wél samen aan de klimaatadaptatie-tekentafel te zitten adviseert Deloitte dat de partijen een heldere toekomstvisie op papier zetten. “Ontwikkel een gedragen, heldere toekomstvisie met transitiepaden naar een klimaatadaptief Nederland. Wees duidelijk voer het tijdspad en welke middelen beschikbaar zijn vanuit de overheid.”

Doel daarvan is om gezamenlijk te werken aan een sociaaleconomisch perspectief waarbij “ondragelijke kosten” worden voorkomen en sociale ongelijkheid wordt tegengegaan. Hier initiatief zou hierbij bij de overheid moeten liggen vanwege haar primaire verantwoordelijkheid.

Het zou daarnaast nodig zijn om business cases anders te beoordelen, met een verschuiving van focus van kortetermijn- naar langetermijnrendement. Omdat men wezenlijk anders naar rendement zou moeten kijken, adviseren de onderzoekers ook vernieuwend leiderschap om het dilemma van klimaatadaptatie “op tafel te leggen, bespreekbaar te maken en op een nieuwe manier te navigeren door de transitie heen”.

Tips voor banken

In het tweede deel van het onderzoek spitst Deloitte het advies specifiek toe op de betrokken sectoren. Zo ontvangt de bancaire sector twee tips. Ten eerste dienen banken duidelijke afspraken te maken met de overheid. “Van de regelgeving voor informatie bij waardebepalingen en lening aanvragen van particulieren, overheden en bedrijven tot de staat van onderpand en locatie in relatie tot klimaatverandering en welke invloed die heeft op de leningsvoorwaarden.”

Daarnaast dienen banken na te denken wat de mogelijkheden voor ‘blended finance’ zijn (publiek-private samenwerkingen met een externe financiering anders dan de overheid). De Deloitte-onderzoekers adviseren om kritisch eerdere ervaringen te evalueren, bijvoorbeeld DBFM-contracten (Design, Build, Finance and Maintain). 

“Wat was bijvoorbeeld de rol van de banken, waarom is de overheid terughoudend geworden, hoe kan dat verbeterd worden in de publiek-private samenwerken en hoe kan er gewerkt worden met een flexibele financiële schil om onvoorziene risico’s op te vangen?”

Existentieel

Wat Henk Ovink (Rijksoverheid en reviewer van het rapport) betreft, pakken alle betrokken partijen zo snel mogelijk de klus met beide handen op. “Nederland heeft met haar geprezen culturele en institutionele wateraanpak de kracht om de wereld te inspireren met haar alomvattende, inclusieve en duurzame benadering voor klimaatmitigatie en -adaptatie.”

“Dit is niet alleen existentieel voor ons in deze kwetsbare en prachtige delta, maar het is een broodnodige ambitie voor de wereld, voor het waarborgen van een veilige en zekere toekomst voor alles en iedereen, overal”, aldus Ovink.

Benieuwd naar de overige aanbevelingen? Lees hier het gehele rapport.