Het financiële product securitisatie - het omzetten van leningen in de uitgifte van effecten om de leningen te kunnen financieren - kwam vanwege de financiële crisis in een ongunstig daglicht te staan. Hoe werkt securitisatie precies en: waarom gebruiken Nederlandse banken en verzekeraars het?
“Securitisatie is het omzetten van normale activa in securities - effecten dus. Bijvoorbeeld het omzetten van een hypothekenportefeuille in obligaties die je kunt uitgeven aan beleggers,” aldus Rob Koning, directeur van de Dutch Securitisation Association (DSA), de belangenvereniging die in 2012 werd opgezet door een aantal Nederlandse banken en verzekeraars die securitisaties uitgeven.
Balans
Koning: “Banken kunnen op verschillende manieren geld aantrekken om leningen te financieren. Bijvoorbeeld via het uitgeven van obligaties door de bank zelf. Een andere mogelijkheid is securitisatie. Een securitisatie kun je zien als een klein, op zichzelf staand bv’tje binnen de bank - met een eigen balans. Met op de ene kant op die balans een pakket aan hypotheken, en op de andere kant van die balans worden securitisaties uitgegeven: obligaties die bijvoorbeeld beleggers kopen die omdat het een veilige belegging is, met een goed rendement; de kwaliteit van Nederlandse hypotheken is gewoon heel goed. Grotere beleggers, bijvoorbeeld pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen en banken kopen die obligaties om hun risico te kunnen spreiden: verschillende obligaties, met verschillende ratings (beoordeling van de kredietwaardigheid), vertegenwoordigen een verschillende mate van risico op verliezen in het totaalpakket hypotheken.”
Sparen vooral in pensioen
In Nederland hebben banken relatief veel hypotheekleningen op hun balans staan – vanwege de aantrekkelijke fiscale behandeling, aldus Koning: “Maar: die leningen moeten banken wel kunnen financieren. Dat kan met spaargeld, met deposito’s bijvoorbeeld. Maar in Nederland is het zo dat mensen bij hun bank wel een hypotheeklening afsluiten, maar het sparen vooral doen via hun pensioen en niet zozeer bij een bank.
Dat betekent dat Nederlandse banken op andere manieren geld moeten aantrekken om die relatief grote hypothekenportefeuille te kunnen financieren. Securitisatie is daar een van. Maar securitisatie kan ook voor andere activa worden gebruikt. In Duitsland bijvoorbeeld sluiten consumenten veel autoleningen af. Duitse financieringsmaatschappijen gebruiken securitisatie om geld aan te trekken om deze autoleningen te financieren.”
Lening controleren
Koning: “Na de crisis was de securitisatie-industrie tot stilstand gekomen. Het product mocht nog wel worden gebruikt, maar banken moesten veel meer kapitaal aanhouden, wat het product heel duur maakte. Het gebruik liep dus terug. Ook in Nederland, hoewel de Nederlandse situatie nauwelijks vergelijkbaar was met de Amerikaanse situatie en er in Nederland geen verliezen zijn geleden door securitisatie van hypotheken.
Omdat securitisatie in Nederland vanwege die grote hypothekenportefeuille toch hard nodig was, is onder meer de DSA opgericht. Doel was om het product te standaardiseren en minder complex te maken, vanuit het idee: securitisatie is een nuttig product, maar je moet zorgen dat de kwaliteit goed is en het product transparant is. Kort gezegd: een belegger moet van een pakket hypotheken kunnen zien wat erin zit. De belegger kan nu elke lening controleren als hij wil. Niet wie de klant is of zijn postcode, maar wel: dit is de taxatiewaarde van het huis, het inkomen van de klant, de hoogte van de lening enzovoort.”
Simple Transparant Standardised
Per 1 januari 2019 zijn die kwaliteitskenmerken opgenomen in nieuwe regelgeving voor securitisatie. Wat verandert er daardoor? Koning: “Kort gezegd betekent het dat banken voor securitisaties die voldoen aan hoge kwaliteitseisen - STS standaarden: Simple Transparant en Standardised – minder kapitaal hoeven aan te houden dan voor securitisaties zonder dat STS-label. Dat maakt securitisatie voor banken en beleggers weer een aantrekkelijk product. En dat is ook nodig, want nu de Europese Centrale Bank (ECB) langzaamaan stopt met het verstrekken van goedkope financiering aan banken, zijn er andere mogelijkheden nodig om hypotheekleningen te kunnen financieren.”
Dit artikel is eerder verschenen op Bank|Wereld Online