Voormalig president van De Nederlandsche Bank (DNB) Nout Wellink vindt dat Nederland zijn verzet tegen gezamenlijke Europese obligaties moet staken. De staatsschulden in het zuiden van Europa zullen anders onhoudbaar worden en uiteindelijk zal ook Nederland daar schade van ondervinden. Dat stelt de bankier in radioprogramma ‘1 op 1’. Vanwege het tijdstip wordt inmiddels ook wel van ‘coronabonds’ gesproken, omdat de coronacrisis olie op het smeulende vuur gooit.
“Wij zijn geen rijk noorden meer als het hele zuiden omvalt. Onder de huidige omstandigheden is het een misconceptie dat Nederland financieel gezond is. Dat is net als een gezonde man die wordt overspoeld door een lawine. Dan helpt het niets meer dat je gezond bent”, zo sprak bankier Nout Wellink tegen presentator Sven Kockelmann in het radioprogramma ‘1 op 1’. Nederland – en politieke bondgenoten als Duitsland en Oostenrijk – ontkomt niet aan de uitgifte van gezamenlijke Europese obligaties als men een volgende economische crisis in de kiem wil smoren is zijn stellige overtuiging.
Heet hangijzer
Europese obligaties vormen al vele jaren een heet hangijzer in de Europese politiek. Tot op heden is er nooit overeenstemming bereikt. De ‘eurobonds’ zouden moeten worden uitgegeven door de gezamenlijke landen van de eurozone, waarbij de daarop geldende rente een gemiddelde is van de deelnemende landen. Dat betekent automatisch dat landen met een lagere kredietscore – zoals Italië en Griekenland – wat minder rente hoeven te betalen en landen met een hogere kredietscore – zoals Nederland en Duitsland – juist wat meer. Voorstanders beroepen zich op solidariteit tussen de lidstaten van de EU. Tegenstanders vrezen dat met de uitgifte van eurobonds de transferunie een feit is, waarbij het noorden het zuiden blijvend fiscaal subsidieert. Het mag geen verrassing zijn dat het juist de armere landen zijn die meer solidariteit willen en dat de rijkere landen vrezen voor de rekening op te gaan draaien.
Met bovenstaande in het achterhoofd, Italië is momenteel één van de zwaarst getroffen landen ter wereld als het gaat om de uitbraak van corona. De maatregelen die genomen moeten worden kosten Rome ontzettend veel geld, geld dat het land eigenlijk niet heeft. De staatsschuld staat nu al op een stevige 135%, maar bij een sterk negatief scenario kan dat zomaar uitgroeien tot een formidabele 180%. Het is geen wet van Meden en Perzen, maar zo’n percentage wordt vaak ‘onhoudbaar’ genoemd. En daarin ligt de kiem van een volgende economische crisis, stelt Wellink.
“De nieuwe crisis begint als deze crisis voorbij is. Zwakke landen, zoals Italie, Spanje, Portugal en Griekenland kunnen hun schuld niet aflossen en de volgende crisis begint”, betoogt Wellink. “Laten we die schuld als een gezamelijke verantwoordelijkheid beschouwen. Wij zijn geen rijk land in het noorden meer als het zuiden omvalt. Het wordt tijd voor ongebruikelijke stappen.Natuurlijk hadden ze beter moeten oppassen maar het is nu écht tijd voor onderlinge solidariteit. Ik wil niemand de schuld ergens van geven maar zoiets moet nu gebeuren.”
Feitelijk roept Wellink premier Rutte en minister van Financiën Hoekstra op om over hun schaduw heen te stappen in te stemmen met de oproep vanuit Zuid-Europa, waar overigens ook Frankrijk en Ierland op aan dringen. Wellink: “Alles met dat coronavirus moet je samen oplossen. We moeten coronabonds uit gaan geven.” Die obligaties zouden dan moeten worden opgekocht door de ECB, maar dat is volgens de eigen regels van de unie juist weer verboden. Volgens Wellink is het echter de enige reële optie. “Als je dit soort obligaties op grote schaal gaat uitgeven moet de markt het maar willen opnemen tegen aanvaardbare condities. Direct of indirect zullen centrale banken monetaire financiering moeten plegen.”
Stevige verwijten
Macro-economisch bekeken kan Wellink best weleens gelijk hebben met zijn betoog, al zullen de meningen daarover verdeeld zijn. Het voordeel van Wellink – momenteel niet-uitvoerend bestuurder bij de grootste Chinese staatsbank ICBC – is echter dat hij zijn ideeën tamelijk vrij kan opperen. Wellink is niet gebonden aan politieke dogma’s of uit op electoraal gewin. Regeringsleiders van EU-landen zijn dat helaas wel.
Vanuit Portugal en Italië klonken afgelopen week stevige verwijten richting de noordelijke landen die eurobonds blokkeren. ‘Gevoelloos’ en ‘weerzinwekkend’ waren nog wel de meest aardige termen. Die bewoordingen lieten Rutte en co relatief koud, maar de toon is wel gezet. De regeringspartijen hebben de afgelopen weken daadkracht getoond en dat heeft ze electoraal geen windeieren opgeleverd. Maar nu akkoord geven voor eurobonds zou politieke zelfmoord zijn, als er al een meerderheid voor te porren zou zijn.
Ongeveer dezelfde situatie speelt in Duitsland, de sterkste economie van de eurozone. Om de Duitsers te beïnvloeden hebben de Italianen deze ochtend een volledige pagina advertentieruimte gekocht in de Frankfurter Algemeine Zeiting, waarin zij Duitse politici oproepen om geen Nederland te zijn. Of dat effect gaat sorteren valt te bezien. Het Duitse parlement heeft zich nog nooit voorstander getoond van eurobonds. Daar lijkt ook een coronacrisis geen verandering in te brengen.