Voor het eerst in drie jaar tijd zijn MKB-ers licht positief over het ondernemersklimaat, zo blijkt uit het ING OndernemersBericht, een periodiek onderzoek onder 1.200 ondernemers in het midden- en kleinbedrijf. Dit optimisme vertaalt zich echter nog niet direct in een hogere omzet en meer werkgelegenheid. Uit het onderzoek blijkt verder dat middelgrote bedrijven innovatiever zijn dan het kleinbedrijf. De grootste knelpunten die ondernemers ervaren op het gebied van innovatie zijn een gebrek aan tijd, de hoge kosten en het maken van een commerciële vertaalslag van de innovatie.
De ING OndernemersIndex – een graadmeter voor de financiële resultaten van het midden- en kleinbedrijf (< 250 werknemers) – staat op 105 punten. Dit is een verbetering van 9 punten ten opzichte van de vorige meting in maart 2014. Het is voor het eerst in drie jaar dat de index boven de neutraalstand van 100 punten staat. Eén op de vijf ondernemers vindt dat het ondernemersklimaat in de afgelopen twaalf maanden is verbeterd en bijna de helft van de ondervraagde ondernemers vindt dat het ondernemersklimaat onveranderd is ten opzichte van een jaar geleden. Een derde is van mening dat het ondernemersklimaat is verslechterd. Voor de komende twaalf maanden zijn MKB-ondernemers beduidend optimistischer: 37% verwacht een verbetering van het ondernemersklimaat.
Industrie en groothandel zien herstel
Ondernemers in de industrie en de groothandel zijn het meest positief over het ondernemingsklimaat. Dit zijn ook de sectoren die het eerst profiteren van een aantrekkende economie. Ondernemers die actief zijn in de horeca, detailhandel non-food, onderwijs en zorg zijn daarentegen nog pessimistisch. Zij zien voor de komende twaalf maanden nog geen verbetering van het ondernemersklimaat. Zowel de horeca als de detailhandel non-food zijn sterk afhankelijk van de binnenlandse bestedingen. Deze liggen nog altijd op een laag niveau. De sectoren onderwijs en zorg worden hard geraakt door bezuinigingen en hervormingen.
Optimisme vertaalt zich nog niet in hogere omzet
Ondanks het feit dat ondernemers over het algemeen positiever zijn over de economische vooruitzichten vertaalt zich dit nog niet direct in een hogere omzet en meer werkgelegenheid. Circa 40% van de ondervraagde ondernemers verwacht de komende twaalf maanden een gelijkblijvende omzet te realiseren. Slechts 8% van de ondernemers verwacht de komende maanden personeel aan te nemen. Dit betreft dan met name medewerkers met een tijdelijk contract (in dienst van het bedrijf), alsmede flexwerkers zoals uitzendkrachten en zzp’ers.
Het vinden van geschikt personeel wordt steeds moelijker
Toenemende wet- en regelgeving, hevige concurrentie en achterblijvende economische groei zien ondernemers als belangrijkste bedreigingen voor hun onderneming. Dit geldt zowel voor het klein- als het middelgrote bedrijf. Opvallend is dat een kwart van de bedrijven met meer dan 50 werknemers het (niet kunnen) vinden en/of vasthouden van geschikt personeel als een bedreiging ervaart, terwijl dit in het kleinbedrijf slechts door 7% als een bedreiging wordt bestempeld.
Middenbedrijf innovatiever dan het kleinbedrijf
Eén op de vijf ondervraagde ondernemers vindt zijn onderneming (zeer) innovatief, waarbij middelgrote bedrijven (50+ werknemers) zichzelf innovatiever vinden dan het kleinbedrijf (50- werknemers). De mate van innovatie hangt mede samen met leeftijd. Jonge ondernemers (< 35 jaar) vinden hun bedrijf vaak innovatiever dan ondernemers ouder dan 35 jaar. De belangrijkste redenen voor ondernemers om te innoveren zijn het realiseren van een hogere omzet en/of winst en het onderscheiden van de concurrent. De grootste knelpunten bij innovatie zijn een gebrek aan tijd, de hoge kosten die met innovatie gepaard gaan en het maken van de commerciële vertaalslag van een innovatie.
Innovatie door kennisuitwisseling en samenwerking
De ondervraagde ondernemers zijn met name innovatief op het gebied van product- en/of procesinnovatie. De meeste bedrijven komen tot innovatie door kennisuitwisseling binnen het eigen netwerk, samenwerking met andere bedrijven, en door investeringen in onderzoek en ontwikkeling. Bijna de helft van de middelgrote bedrijven investeert in onderzoek en ontwikkeling, tegenover een kwart van het kleinbedrijf. Ook werken middelgrote bedrijven op het gebied van innovatie vaker samen met kennisinstellingen, zoals hogescholen en universiteiten, dan het kleinbedrijf. De helft van de ondervraagde ondernemers besteedt op jaarbasis tot maximaal 10% van de omzet aan onderzoek en ontwikkeling.