De voorstellen van de Financial Stability Board (FSB) voor aanvullende kapitaaleisen kunnen de risico’s voor de financiële stabiliteit en de belastingbetaler verkleinen. Dat is de conclusie van een discussie tussen bankbestuurders, economen en deskundigen tijdens een bijeenkomst bij de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). Een risico van de huidige voorstellen is dat banken in een recessie allemaal tegelijk de markt op moeten om hun kapitaalpositie te versterken. Daarnaast zijn er kosten verbonden aan het aanhouden van nog hogere kapitaalbuffers.
Bijeenkomst over de gevolgen van de extra kapitaaleisen
Het nieuwe raamwerk van Europese en internationale kapitaaleisen kan een belangrijke rol spelen bij het voorkomen van een systeemcrisis. Bankbestuurders, economen en deskundigen spraken tijdens een bijeenkomst bij de NVB over de mogelijke gevolgen van de nieuwe regels voor banken, toezichthouders, overheden en de economie.
De bijeenkomst was de tweede in een reeks over nieuwe Europese en internationale regels voor de kapitalisatie van banken. Onder leiding van Kees Vendrik, lid van de Algemene Rekenkamer, gingen circa 25 economen, bestuurders van banken en deskundigen in discussie over de mogelijke gevolgen van de nieuwe regelgeving voor het bankwezen en de economie. Zij spraken onder meer over de voorstellen voor nieuwe TLAC-eisen en de geloofwaardigheid van het Single Resolution Mechanism (SRM).
Hogere kapitaalbuffers
Sinds de vorige bijeenkomst op 3 juli 2014 zijn er een aantal belangrijke ontwikkelingen geweest. De Europese Centrale Bank (ECB) houdt sinds 4 november 2014 toezicht op de grote banken, de uitkomsten van de Comprehensive Assessment zijn recent gepubliceerd en de Financial Stability Board (FSB) heeft voorstellen gedaan voor hogere kapitaalbuffers, inclusief bepaalde vormen van vreemd vermogen. Deze zogeheten TLAC-eisen komen bovenop de kapitaaleisen die zijn vastgelegd in Europese regelgeving.
De TLAC-eisen moeten zorgen dat banken beter in staat zijn grote verliezen op te vangen. De nieuwe eisen kunnen volgens de aanwezigen de risico’s voor de financiële stabiliteit en de belastingbetaler verkleinen. Dat neemt niet weg dat er kosten zijn verbonden aan het aanhouden van nog hogere kapitaalbuffers. Een risico van de huidige voorstellen is dat banken in een recessie allemaal tegelijk de markt op moeten om hun kapitaalpositie te versterken.
Single Resolution Mechanism
De geloofwaardigheid van het Single Resolution Mechanism (SRM) werd tijdens de bijeenkomst ter besproken. Ter discussie hierbij de vraag hoe waarschijnlijk het is dat een probleembank door de autoriteiten in resolutie wordt geplaatst waarbij verschaffers van vreemd vermogen daadwerkelijk verliezen moeten lijden. Door uitzonderingen in de regelgeving zouden overheden en toezichthouders toch kunnen ingrijpen, bijvoorbeeld als er sprake is van een systeemcrisis. Als zij ingrijpen komen de kosten in de huidige opzet toch weer bij de belastingbetaler.
Daar staat tegenover dat ingrijpen door overheden en toezichthouders waarschijnlijk niet altijd kan worden voorkomen. Als zich een systeemcrisis voordoet, moeten zij volgens de aanwezigen wel ingrijpen. In de praktijk is het risico op een systeemcrisis nooit helemaal uit te sluiten; in deze redeneringblijft versterking van kapitaalbuffers dus een prioriteit, aldus Benink. Dat neemt niet weg dat zo’n crisis met de nieuwe regels beter is te voorkomen dan voorheen. Banken zijn beter gekapitaliseerd en dankzij gedetailleerde resolutieplannen zijn er betere mogelijkheden om besmetting te voorkomen als een bank in financiële problemen raakt.
KLredietverlening aan het MKB
Aangescherpte kapitaaleisen staan de kredietverlening van banken aan het MKB op dit moment niet in de weg, zo bleek tijdens de discussie. Hoewel strengere eisen kosten met zich meebrengen, is er in principe voldoende financieringsruimte. Maar door de economische crisis krijgen banken minder kredietaanvragen (van goede kwaliteit) binnen. Wel kan het aangescherpte risicomanagement van banken ervoor zorgen dat sommige aanvragen eerder worden afgewezen dan in het verleden het geval was.
Het is volgens enkele aanwezigen de vraag of naast conjuncturele ontwikkelingen ook sprake is van een structurele verandering in de economie die het voor banken lastig maakt risico’s van nieuwe projecten te beoordelen. In het bijzonder wordt daarbij gewezen op het grote aantal nieuwe bedrijven waarbij internettechnologie een grote rol speelt. Het is op dit moment ook niet duidelijk in hoeverre de verscherping van kapitaaleisen economisch herstel in de weg kan staan.
Vervolg van de discussie
De NVB gaat een vervolg geven aan de discussie over de kapitaaleisen. De deelnemers spreken af in het voorjaar van 2015 opnieuw bij elkaar te komen. Doel van de vervolgbijeenkomsten is het verbinden van academici, bankiers en andere stakeholders. Daarmee is tijdens deze bijeenkomst weer een stap gezet.
Een aantal deelnemers zal zich de komende maanden in kleine groepjes verder verdiepen in belangrijke vraagstukken en daarover kort rapporteren, zodat deze deelvragen tijdens de volgende bijeenkomst besproken kunnen worden. Zij richten zich onder meer op het verschillende fiscale behandeling van eigen vermogen en vreemd vermogen, de betekenis van het SRM en de kredietverlening.