De wijze waarop De Nederlandsche Bank (DNB) bestuurders en commissarissen van financiële instellingen toetst op geschikheid is amateuristisch en niet onafhankelijk. Dat stelt voorzitter Pieter Lakeman van Stichting Onderzoek Bedrijfs Informatie (SOBI) in een rapport over DNB-toetsingspraktijken. Deze werkwijze heeft tot gevolg dat de kwaliteit van het bestuur en toezicht eerder omlaag dan omhoog gaat.
Toetsing van beleidsbepalers
Naast een gebrek aan kennis is er volgens Lakeman ook sprake van misbruik van bevoegdheden. De werkwijze van DNB leidt er volgens hem toe dat in de financiële sector onafhankelijke, kritische denkers het steeds vaker afleggen tegen ja-knikkers. Meer dan 90% van de door DNB in twijfel getrokken kandidaten trekt zich met het oog op mogelijke reputatieschade terug.
Lakeman baseerde zijn onderzoek onder meer op een groot aantal openbare bronnen en diverse gesprekken met voormalige beleidsbepalers van onder DNB-toezicht staande instellingen. Als gevolg van een in 2012 op verzoek van DNB doorgevoerde wetswijziging is er volgens hem sprake van "een voortdurend indringender wordende bemoeienis met financiële instellingen en toenemende willekeur bij het hertoetsen van onafhankelijk denkende bestuurders en commissarissen".
Daardoor gaat de kwaliteit van het bestuur en toezicht eerder omlaag dan omhoog: “Op lange termijn zou de (her)toetsingsstrategie van DNB de stabiliteit van het Nederlandse financiële stelsel zelfs in gevaar kunnen brengen. Het is immers een feit dat ondernemingen waarin geen oorspronkelijk denkende mensen maar uitsluitend ja-knikkers figureren op de lange termijn de concurrentiestrijd niet vol kunnen houden.”
De DNB-afdeling die de toetsing uitvoert bestaat vooral uit jonge academici. Volgens Lakeman ontbreekt het aan ervaren senior professionals. Hij doelt op mensen die de valkuilen van het vak kennen, objectiviteit nastreven, onafhankelijk kunnen opereren en als deskundige boven de materie staan. Lakeman concludeert in zijn rapport dat DNB werkt met ‘onervaren, niet professionele en niet onafhankelijke toetsers’ en noemt het toetsingsproces ‘amateuristisch van opzet’. Dat proces kan tot een half jaar uitlopen, met als gevolg dat veel goede kandidaten voor een andere job kiezen en verloren gaan voor de financiële sector. In geval van een negatieve beoordeling geeft DNB de afgewezen kandidaat trouwens géén duidelijke onderbouwing van die beoordeling
Als recent voorbeeld van het gebrek aan kennis noemt Lakeman de aanvaring van DNB met de top van Delta Lloyd. Het consequent mijden door DNB van een inhoudelijke discussie met Delta Lloyd vloeit volgens hem voort uit een gebrek aan kennis. In zijn rapport stelt Lakeman: “Aangenomen moet worden dat de gesprekspartners van DNB inhoudelijk niet opgewassen waren tegen de kwaliteit van het hoofd beleggingen van Delta Lloyd.”
De SOBI-voorzitter beschuldigt DNB ervan de bevoegdheid tot toetsing van bestuurders en commissarissen te misbruiken. DNB kan zittende beleidsbepalers ongelimiteerd hertoetsen en op die manier het beleid van instellingen beïnvloeden. “DNB dwingt onder haar toezicht staande instellingen via hertoetsing en potentiële reputatieschade tot het opleggen van beleidswijzigingen waartoe zij geen bevoegdheid heeft”, zo staat in het SOBI-rapport. De gang van zaken bij Delta Lloyd is daarvan volgens Lakeman een duidelijk voorbeeld.