Terwijl banken zich wereldwijd door de crisis worstelen behalen opvallend veel lease- en factormaatschappijen prima resultaten. Wat is het geheim van hun succes en is hier sprake van incidentele of structurele oorzaken?
Een artikel van Jean-Pierre Adams, Propositiemanager bij Welten.
Wat is Asset Based Finance?
Leasing en factoring vallen als financieringsvormen onder een categorie die de Engelsen “asset based finance” (ABF) noemen. In Nederland hanteren we in dit kader ook wel de term objectfinanciering. Het essentiële kenmerk van ABF is dat de financiering bedoeld is voor - en gekoppeld is aan - een specifiek bedrijfsmiddel. In het geval van leasing zijn dat bijvoorbeeld machines of auto’s en bij factoring debiteuren of, in mindere mate, voorraden. Veel producenten van kapitaalintensieve bedrijfsmiddelen bieden klanten dergelijke financieringsvormen aan bij aankoop (vendor lease). Het mes snijdt dan aan twee kanten: de klant ervaart het als extra service en voor de verkopende partij (de producent) betekent het een stimulans voor de omzet.
Ook de financiering van een specifiek onroerend goed object (bedrijfshal, kantoorgebouw, ziekenhuis) door een gespecialiseerde onroerend goed bank (FGH, ING Real Estate Finance) is er in feite een vorm van ABF. In alle gevallen vraagt en verkrijgt de financier een onderpand op het betreffende actief/object. Mocht de klant/de ondernemer in gebreke blijven bij terugbetaling van de lening, dan kan de financier het onderpand opeisen en te gelde maken.
Succes verzekerd
Banken zijn van oudsher geneigd een bedrijf als geheel te analyseren en te financieren. Zij richten zich vanuit hun traditionele rol als huisbankier meer op de totale bedrijfsvoering. Middels een mix van langlopende hypotheken, middellange leningen en rekeningcourantkrediet voorzien banken hun bedrijfsklanten van een min of meer compleet financieringspakket.
Ten gevolge van de kredietcrisis worden aan de risicobeheersing van banken echter steeds hogere eisen gesteld (Basel III). Gevoegd bij mindere bedrijfsresultaten zorgt dit voor een terughoudend financieringsklimaat bij banken. Juist een dergelijk klimaat brengt de wind in de zeilen van ABF.
Gemak en eenvoud zijn kenmerkend voor ABF. Neem leasing: de ondernemer wil investeren in een bepaald bedrijfsmiddel en krijgt de financiering er op maat bij. Precies wat hij nodig heeft met een terugbetaling in vaste maandelijkse termijnen. Een bezoek aan de bank is niet meer nodig. Boter bij de vis of beter; geld bij het goed. Vaak zijn leasing en factoring niet goedkoper dan bankkrediet, het is vooral makkelijker. In het geval van factoring groeit of krimpt de debiteurenfinanciering parallel aan de omzet. Dus nooit te veel of te weinig krediet. En de ondernemer heeft er weinig omkijken naar.
Banken hanteren voor de waardering van hun onderpand standaard dekkingspercentages. Omdat zij niet gespecialiseerd zijn in het beoordelen en financieren van afzonderlijke activa categorieën, beschikken banken veelal over minder (taxatie-)expertise dan ABF instellingen. Het standaard dekkingspercentage van banken is voor dezelfde activa vaak lager dan dat van lease- en factormaatschappijen. Met andere woorden: met hetzelfde onderpand kan een ondernemer bij een ABF financier vaak meer krediet krijgen dan bij een bank.
Adders onder het gras
De terughoudende financieringsbereidheid van banken zorgt voor extra vraag naar vervangende of aanvullende kredietvormen. Leasing en factoring blijken met name ook in een crisis populaire alternatieven voor bankkrediet. Ze bieden oplossingen die toegankelijk, passend en eenvoudig zijn. De crisis kan in dit kader het best beschouwd worden als een conjuncturele aanjager en Basel III als de structurele katalysator.
Zitten er dan geen nadelen aan ABF? Het financieren van ondernemingen blijft een vak apart. De financier die kredietrisico’s adequaat weet in te schatten en te managen is koopman. De instelling die snelle groei paart aan onzorgvuldig kredietbeleid legt het loodje. Omdat deze eenvoudiger zijn dan bij veel banken, hebben lease- en factormaatschappijen hun interne processen over het algemeen goed op orde. Dat neemt niet weg dat een opeenstapeling van problematische objectfinancieringen ook voor lease- en factormaatschappijen een zwaard van Damocles kan zijn. ABF financiers vertrouwen als het fout gaat op het onderpand van de objectfinanciering. In een langdurige crisis kan dit onderpand minder makkelijk te gelde gemaakt worden en tegen lagere prijzen. De handlingkosten van het uitwinning- en incassoproces kunnen in een dergelijk scenario de pan uit rijzen met alle gevolgen van dien.
Klaar voor de toekomst?
In tegenstelling tot banken beschikken veel ABF instellingen niet of nauwelijks over uitgebreide methodieken voor kredietanalyse en -classificatie. Het periodiek opvragen en analyseren van bedrijfscijfers, een regelmatig gesprek met de ondernemer of het afleggen van een bedrijfsbezoek vormt geen onderdeel van de standaard aanpak van de gemiddelde lease- en factormaatschappij. Begrijpelijk, want daarmee zou het financieringsproces te tijdrovend en te kostbaar worden.
Voor de financierbaarheid van het bedrijfsleven op lange termijn zouden zowel ABF financiers als met name ook het MKB gebaat zijn bij het beschikbaar komen van een betrouwbare ratingsystematiek voor middelgrote en kleinere bedrijven. Een uniforme en actuele rating of creditscore is niet alleen een waardevolle aanvulling in de informatievoorziening richting lease- en factormaatschappijen. Ook nieuwe, alternatieve financieringsvormen als crowdfunding en kredietunies zullen er ongetwijfeld dankbaar gebruik van maken.
De deponeringsplicht van de jaarrekening bij de Kamer van Koophandel (binnen 6 tot 12 maanden na afloop van het boekjaar) vormt slechts een beperkte basis voor een dergelijke rating. Zowel spaarders en investeerders als MKB ondernemers zijn gebaat bij meer transparantie en eenduidigheid op dit vlak. Het zorgt er niet alleen voor dat financiers sneller en beter een risicoafweging kunnen maken.
Het draagt er tevens toe bij dat ondernemers meer inzicht krijgen in de performance van hun bedrijf alsook in de voor hen geldende renteopslagen en de tarifering van kredieten in het algemeen.
Per saldo lijkt de verwachting gerechtvaardigd dat ABF een groter onderdeel gaat uitmaken van de financieringsstructuur van het MKB. De huidige ontwikkelingen in het bankwezen kennen een structurele grondslag. ABF gaat een kansrijke toekomst tegemoet.