Waar in ontwikkelde markten groei en winstgevendheid van banken nog steeds onder druk staan, profiteren niet-banken van dit momentum door met digitale innovaties meer en meer grip te krijgen in de bancaire waardeketen. Banken.nl schreef eerder over de opkomst van Google, Facebook en Amazon. Ook in China is deze trend gaande. In de afgelopen 12 maanden zijn de grootste internetbedrijven van China met de lancering van financiële diensten de strijd aangegaan met Chinese banken. In onderstaand artikel van Ed Sander, online marketing consultant en actief blogger over China op onder andere China2025, wordt deze ontwikkeling van China’s grote internetbedrijven beschreven.
Internetbedrijven, China’s nieuwe banken?
Een van de interessante ontwikkelingen in de Chinese internetsector in de afgelopen 12 maanden was het ontstaan van financiële diensten bij de zogenaamde BAT, China’s grote internetbedrijven Baidu (zoekmachine), Alibaba (e-commerce) en Tencent (gaming en social media). Al deze partijen hebben stappen ondernomen om naast hun bestaande betaalsystemen als Alipay en Tenpay ook financiële producten als spaarrekeningen, leningen, credit cards en verzekeringen aan te bieden.
De meeste door de staat gerunde banken in China geven consumenten lage rentes van ongeveer 3,25 procent op hun spaartegoeden. De grote internetbedrijven in China hebben dit als kans aangegrepen om kapitaal aan te trekken door de consument een hogere beloning te geven. De rentes die door de BAT aangeboden worden liggen op het dubbele of meer van wat Chinese banken bieden.
Producten voor vermogensbeheer van de traditionele banken vereisen tevens een minimale storting die zo hoog is dat hij buiten het bereik van de gemiddelde Chinese consument ligt. Ook moet dat spaargeld minimaal een jaar worden vastgezet. Nieuwe producten als Yu´e Bao, Baifa en Licaitong kennen deze beperkingen vaak niet.
Yu’e Bao
Alibaba lanceerde in samenwerking met Tianhong Asset Management Co Ltd in juni 2013 als eerste een spaarfonds onder de naam Yu’e Bao. Dat Yu’e Bao met een spaarrente van iets meer dan 6 procent tegemoet kwam aan de wensen van de consumenten die geld over hebben bleek al snel. In de eerste 18 dagen haalde Yu’e Bao maar liefst 2,5 miljoen geregistreerde gebruikers en 6,6 miljard RMB (€770 miljoen) aan spaartegoeden binnen.
Begin maart 2014 was dat bedrag opgelopen tot 500 miljard RMB (€58 miljard) wat Yu´e Bao ‘s werelds op drie na grootste geldmarktfonds maakt. Consumenten kunnen hun Yu´e Bao-tegoed tevens gebruiken om hun aankopen op Alibaba´s e-commerce platforms als Taobao en Tmall te betalen.
Yu'e BaoAlibaba-oprichter Jack Ma vertelde de pers dat dit spaarfonds ook tegemoetkomt aan kleine ondernemers op Taobao. Staatsbanken sluizen hun tegoeden namelijk vooral door naar leningen aan staatsbedrijven en laten het Chinese MKB links liggen.
Veel kleine ondernemers op Taobao kunnen daardoor niet investeren en moeten hun activiteiten staken. Volgens Ma is het zinloos te wachten op hervormingen in de financiële sector: “Als de banken niet veranderen zullen wij hen veranderen”. Met de spaartegoeden die consumenten in Yu’e Bao storten zou Alibaba de ondernemers kunnen helpen. Door jarenlang data te hebben verzameld over Taobao-handelaren kan Alibaba een goede inschatting maken van de kredietwaardigheid van potentiële leners.
De reden dat Alibaba Yu´e Bao heeft geïntroduceerd gaat overigens verder dan het verblijden van ondernemers en consumenten. Het lijkt een absolute noodzaak voor het bedrijf. Regelgeving van de centrale bank vereist namelijk dat een onafhankelijke betaalmaatschappij als Alibaba´s Alipay een geregistreerd kapitaal heeft van minimaal 10 procent van de betalingen die ze per dag verwerkt.
Gezien de enorme e-commerce-bedragen die omgaan via Alipay kwam dat uit op 10 miljard RMB, terwijl Alipay maar 500 miljoen RMB aan kapitaal beschikbaar had. Men moest daarom op zoek naar nieuwe kapitaal. Aantrekken van extra investeerders wilde men niet, omdat het de waarde van de aandelen voor de bestaande aandeelhouders – welke voor 40 procent in handen zijn van Alibaba-werknemers – zou verminderen. Yu’e Bao was de oplossing voor het probleem.
Baifa en Licaitong
In oktober 2013 lanceerde ook Baidu, China’s grootse zoekmachine, samen met China Asset Management een financieel platform onder de naam Baifa. Baifa beloofde rentes tot wel 8 procent, maar heeft in tegenstelling tot Yu’e Bao een maximum gesteld op het te storten bedrag. Net als Alibaba zet ook Baidu geavanceerde dataminingtechnologie in om de financiële behoeften en risico’s van haar klanten te bepalen. Op de eerste dag haalde Baifa 1 miljard RMB aan spaartegoeden op.
Baidu is echter niet de concurrent waar Alibaba zich het meeste zorgen over hoeft te maken. In essentie is Baidu nog steeds een zoekmachine en geen platform waar gebruikers zich moeten registreren. Op Alibaba’s Taobao en Tmall moeten consumenten accounts aanmaken om te kunnen shoppen, maar dat is niet nodig bij een zoekmachine als Baidu.
Dat ligt anders bij Tencent’s WeChat. Ook deze mateloos populaire chat-app, die zich heeft ontpopt als mobile commerce platform, heeft samen met Huaxia Bank een spaarrekening gelanceerd onder de naam Licaitong. In tegenstelling tot Baidu’s spaarproduct kunnen spaarders in WeChat te allen tijde hun gestorte geld opnemen. De rente is ongeveer 6,5 procent en men kan tot maximaal 1 miljoen RMB storten. In de eerste drie dagen na lancering haalde Licaitong maar liefst 3 miljard RMB van 70.000 spaarders binnen.
Virtuele Credit Cards
Maar het houdt niet op bij spaarrekeningen. In maart kondigden zowel Alibaba als Tencent aan 1 miljoen virtuele internet credit cards uit te zullen geven. Beide internetbedrijven werken daartoe samen met China CITIC Bank. Met deze virtuele cards zou men overal waar CITIC en Alipay c.q. Tenpay geaccepteerd worden zowel online als offline kunnen betalen zonder de noodzaak van een fysiek plastic pasje.
Toewijzing van de kaarten gebeurt ook hier op basis van de betalingshistorie die zowel de financiële instellingen als de internetbedrijven beschikbaar hebben. Zo kan bij Alibaba gebruik gemaakt worden van de aankoophistorie van de aanvrager op Alibaba’s platforms als Taobao en Tmall. Hiermee kan accuraat het risico bepaald worden en het aanvraagproces versneld en versimpeld worden.
Opmerkelijk genoeg gingen zowel betalingen met de geblokte QR-codes als virtuele credit cards nog dezelfde week in de ban na een uitspraak van China’s centrale bank, die zich schijnbaar zorgen maakte over de veiligheid van deze betaalmiddelen. Vooral de ban van betalingen met QR-codes raakt Alipay en WeChat hard, aangezien beiden de codes gebruiken voor mobiele betalingen in winkels. In een voorlopig voorstel voor nieuwe regelgeving verbiedt de centrale bank internetbedrijven offline betalingen uit te voeren. Alleen betalingen voor online shopping zouden toegestaan zijn.
Over de beweegredenen van deze ingreep zijn de meningen verdeeld. Offline betalingen bedreigen namelijk het monopolie van UnionPay, die op basis van regelgeving van de centrale bank alle betalingen met bankpassen afhandelt en daarbij 70% van de betalingskosten opstrijkt. De resterende 30% gaat naar de bank die de pas heeft uitgegeven. UnionPay is in 2002 opgericht met goedkeuring van de overheid en de centrale bank en heeft 85 Chinese banken als aandeelhouders. Met QR-codes en virtuele credit cards wordt UnionPay volledig omzeild en worden de betalingskosten verdeeld tussen AliPay c.q. TenPay en de banken.
Vampier
In januari hadden de traditionele banken inmiddels een biljoen RMN verloren aan de nieuwe internetfondsen. Het is dan ook niet zo gek dat China’s banken flink lobbyen om de invasie van de BAT een halt toe te roepen. Niu Wenxin, een redacteur van de staatstelevisie CCTV, bestempelde Yu’e Bao zelfs als een ‘vampier’ die China’s banken leegzuigt. Volgens Niu zouden ze verboden moeten worden, omdat ze schade aanrichten aan de banken, aan de financiële sector en aan China’s ‘echte economie’.
Ook proberen de traditionele banken de regelgevers over te halen dezelfde maximale rente die de overheid hen oplegt te laten gelden voor de BAT-fondsen. Hierdoor zou hun grootste concurrerende voordeel wegvallen. Een andere absurde voorgestelde maatregel is het maximaliseren van betalingen via Alipay en Tenpay op 5.000 RMB (€580) per transactie en totaal van 10.000 RMB per maand.
Betalingen met hogere bedragen zouden dan verplicht via een bank moeten lopen. Ook overboekingen van bankrekeningen naar fondsen als Yu’e Bao, Licaitong en Baifa zouden onder die regeling vallen, waardoor overboekingen van grote hoeveelheden spaargeld onmogelijk zouden worden. De vraag is of die maatregel het gaat halen, want het zou een fiasco betekenen voor de bloeiende e-commerce-sector in China.
Een goed teken is dat de regering achter de ontwikkelinSparen in Chinag van private internetbanken lijkt te staan. Premier Li Keqiang heeft zijn steun uitgesproken, hoewel ook hij aangeeft dat de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten moeten worden gehouden. Begin maart gaf de overheid tien bedrijven toestemming een private bank op te richten. Alibaba en Tencent behoorden tot de gelukkigen. De uiteindelijke nieuwe regelgeving op het gebied van hun financiële producten wordt in september verwacht. Gezien de complexe belangenverstrengeling zal het tot die tijd spannend blijven.
Dit is een artikel van Ed Sander (@EdSander), online marketeer en actief blogger. Dit artikel verscheen eerder op china2025.nl