De magische datum 1 september was een lang gehoorde klank van het zoetjesaan terugkeren naar kantoor. De recente coronapersconferentie van de overheid maakt duidelijk dat ook na 1 september thuiswerken het advies blijft. Welke voorzorgsmaatregelen hebben banken genomen na de eerste schok van COVID-19? En voor welke uitdagingen staan banken nu en ná 1 september? Ellen Kok, manager Arbeidszaken bij de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), vertelt hierover.
Welke voorzorgsmaatregelen hebben banken genomen bij de uitbraak van COVID-19?
Kok: “Bij de uitbraak van de COVID-19 pandemie zijn banken, in lijn met het overheidsbeleid, massaal overgegaan tot thuiswerken. Vanaf het begin ging alle aandacht uit naar de bedrijfscontinuïteit, met name gericht op de IT-infrastructuur. En naar de vitale processen waaronder het betalingsverkeer en het effectenverkeer. Bankmedewerkers die noodzakelijk waren op kantoor voor deze vitale processen konden gebruikmaken van de noodopvang voor hun kinderen conform het handvat van de overheid.”
“Snel daarna zijn banken maatregelen gaan treffen voor een anderhalvemeter-kantoorinrichting waarbij gebruik is gemaakt van de handreiking van VNO-NCW ‘Coronavirus: hoe veilig en gezond om te gaan met COVID-19 op de werkvloer’. Banken hebben diverse terugkeerscenario’s uitgewerkt met aandacht voor maximale 1,5 meter kantoorcapaciteit, hygiëne maatregelen en het werken in gesplitste teams. In deze scenario’s is speciale aandacht voor kwetsbare medewerkers en medewerkers met een grote reisafstand naar kantoor.”
Hoe gaat het thuiswerken bankmedewerkers af?
Kok: “Thuiswerken blijkt voor velen goed te werken, dat blijkt ook uit diverse onderzoeken die banken onder hun medewerkers uitvoeren. De meerderheid van de medewerkers geeft aan tevreden te zijn met deze manier van werken en voelt een grote betrokkenheid bij het werk. Door het wegvallen van de reistijd ervaren medewerkers meer efficiency in de organisatie en de uitvoering van hun werk.”
"Thuiswerken blijkt voor velen goed te werken."
“Een belangrijk aandachtspunt is wel dat werk en privé meer door elkaar lopen. De thuissituatie is nu tevens de werkplek geworden. Voor sommige medewerkers blijkt het lastig om een goede werk-privé balans te vinden. Tegelijkertijd wordt de sociale dimensie op de werkplek gemist en blijkt het lastiger om de gemeenschappelijke organisatiecultuur te (blijven) voelen.”
Wat is de bijvangst van COVID-19 in relatie tot thuiswerken?
Kok: “Een groot aantal banken was al gewend aan plaats- en tijdonafhankelijk werken. Thuiswerken was niet bij alle banken aan de orde, bijvoorbeeld bij buitenlandse banken met een vestiging in Nederland. Door COVID-19 hebben ook deze banken die slag ‘noodgedwongen’ gemaakt. In de praktijk blijkt dat deze manier van werken werkt. Alle banken denken erover na hoe thuiswerken en/of plaats- en tijdonafhankelijk werken structureel een plek krijgt in de organisatie. COVID-19 heeft gezorgd voor een versnelling in het anders werken bij banken. Dit is in lijn met de reeds ingezette ontwikkeling naar meer wendbaarheid en duurzaamheid in de bankensector.”
Hoe gaan banken om met een mogelijke terugkeer naar kantoor?
“Banken zijn terughoudend omgegaan met terugkeer naar kantoor. Ook om de belasting in het openbaar vervoer in ieder geval tot 1 september zoveel mogelijk te beperken. Zij volgen hierin het advies vanuit de overheid om zoveel mogelijk thuis te werken. Het algemene beeld tot nu toe is dat medewerkers in beperkte mate gebruik maken van de mogelijkheid om op kantoor te werken. En medewerkers die om mentale redenen weer naar kantoor gaan vinden in de 1,5 meter kantooromgeving niet de sociale contacten. Wat zij voorheen wel gewend waren op kantoor. Daarbij is de angst voor COVID-19 nog steeds aanwezig, zeker nu de besmettingen weer oplopen.”
“In de bankensector leeft breed de gedachte dat thuiswerken, ook na COVID-19, structureel een hoge vlucht gaat nemen. Dit heeft gevolgen voor diverse aspecten. Denk aan de inrichting van de kantoorruimte, Arbo, arbeidsvoorwaarden en personeelsregelingen, work-life balance en vitaliteit, employee-engagement, duurzame inzetbaarheid én mogelijk ook het functiehuis. De omvang en de snelheid van de verandering verschilt per bank.”
Voor welke uitdagingen staan banken?
Kok: “Banken hebben als gevolg van COVID-19 enorme inzet geleverd bij de implementatie en uitvoering van de economische steunmaatregelen. Dit bracht een grote uitdaging met zich mee op het niveau van business continuïteit waarin grootschalig werd thuisgewerkt. En er tegelijkertijd snel moest worden nagedacht over anders werken in een 1,5 meter samenleving. Het thuiswerken is niet meer weg te denken. Het is blijvend en banken staan voor een grote opgave om dit goed te organiseren.”
“Zo denken banken na over de omvang en mate van structureel thuiswerken en de invulling van de zorgplicht van de werkgever op het gebied van Arbo bij het werken op afstand. Ook wordt nagedacht over de omvorming en/of aanpassing van vergoedingsregelingen. Bij het aanpassen en/of omvormen van regelingen blijkt dat de bestaande kaders van wet- en regelgeving nog niet altijd voldoende handvatten en ruimte bieden. Daarnaast is er grote aandacht om iedereen mee te nemen in deze transitie. Door te borgen dat medewerkers voldoende verbonden blijven met de organisatie én de gezamenlijke identiteit van de organisatie behouden blijft.”
"Eén ding is zeker, thuiswerken is niet meer weg te denken.”
“Bij het nadenken over beleid voor structureel anders werken speelt ook de afweging op welke wijze rechten en plichten van werkgever en medewerker worden vastgelegd. Denk daarbij aan de gewenste flexibiliteit en maatwerk in de afspraken tussen leidinggevende en medewerker. Een eenduidige oplossing voor alle medewerkers binnen een organisatie werkt niet. Drijfveren komen onder meer voort uit het streven naar een wendbare en op output-gestuurde organisatie en een goede employee-experience. Dit vraagt om andere manieren van leidinggeven. Banken nemen na 1 september de tijd voor verdere visievorming over structureel thuiswerken en organiseren pilots om meer ervaring op te doen. Eén ding is zeker, thuiswerken is niet meer weg te denken.”
Dit artikel is eerder verschenen in Bank|Wereld Online, het magazine van de Nederlandse Vereniging van Banken.