“De wereld om ons heen digitaliseert razendsnel. Het internet biedt veel kansen om stappen vooruit te zetten. Qua werk, sociale contacten, onderwijs of gezondheid. En zeker nu, in coronatijd.” Volgens het ING Nederland Fonds is dit beeld echter geen vanzelfsprekendheid voor mensen die minder (middelen) tot hun beschikking hebben. “Terwijl zij hier juist veel van zouden kunnen profiteren.”
Het ING Nederland fonds heeft bekendgemaakt dat het de aankomende vier jaar het onderzoek van het Centrum voor Digitale Inclusie (Universiteit Twente) naar digitale inclusie en armoede subsidieert. De onderzoekers zijn onlangs gestart met het ontwikkelen van een aanpak die mensen met weinig financiële mogelijkheden in staat stelt om digitaal mee te doen en zo hun maatschappelijke positie te verbeteren.
Armoede beïnvloedt digitale inclusie
Het fonds legt uit dat digitale inclusie een belangrijk onderwerp is in de hedendaagse samenleving, omdat het een breed scala aan positieve uitkomsten teweeg kan brengen. Zo kunnen online interacties leiden tot het vinden van werk, het volgen van een opleiding, een gezonder leven, een verbeterde financiële situatie of het leggen of versterken van persoonlijke contacten.
Volgens Alexander van Deursen, Hoogleraar Communicatiewetenschap aan de Universiteit Twente en oprichter van het Centrum voor Digitale Inclusie, blijkt echter dat internetgebruik de groeiende sociaaleconomische ongelijkheid weerspiegelt. “De middelen die wij tot onze beschikking hebben – denk aan geld, een netwerk, gezondheid of opleidingsniveau – hebben invloed op de manier waarop internet wordt gebruikt. Hoe minder middelen een mens heeft, des te minder hij profiteert van internet. Mensen die toch al in kwetsbare posities verkeren worden zo nog verder benadeeld.”
Al met al leven er in Nederland ongeveer één miljoen mensen al vier jaar of langer onder de lage-inkomensgrens en kampt één op de vijf mensen met betalingsproblemen. Verwacht wordt dat deze groei in de toekomst flink zal toenemen. Hoewel er diverse (publieke) initiatieven bestaan die erop gericht zijn armoede te bestrijden, wordt er volgens het fonds weinig aandacht besteed aan digitale inclusie. “Terwijl internet juist voor deze mensen veel voordelen op kan leveren.”
“Digitalisering gaat razendsnel en veel mensen zien daar het voordeel van in”, legt Kirsten Ottens (directeur ING Nederland fonds) uit. “Hoewel we in Nederland tot de top van Europa behoren wat betreft toegang tot internet, is het ook belangrijk stil te staan bij wat de impact is als mensen niet digitaal mee kunnen doen. Het fonds zet zich in voor een Nederland waarin iedereen digitaal en financieel zelfstandig is. Het Centrum voor Digitale Inclusie van de Universiteit Twente is hier al volop mee bezig. Met deze gezamenlijke investering zetten we in op het vinden van een effectieve aanpak.”
Twee stappen
Het onderzoeken hoe mensen met een laag inkomen kunnen profiteren van de mogelijkheden die het internet te bieden heeft, vormt het eerste doel van het onderzoek. Het betreft mensen die met een laag inkomen een gezin moeten onderhouden en te weinig financiële mogelijkheden hebben voor minimaal noodzakelijke goederen en voorzieningen (zoals eten of een goede woning).
De betrokken onderzoekers gaan de komende vier jaar vaststellen waar de belangrijkste behoeften liggen bij deze doelgroep. Het gaat hierbij vooral over de uitdagingen in termen van economisch, cultureel, sociaal en persoonlijk welzijn, maar ook over belemmeringen in termen van motivatie, materiële toegang, vaardigheden en gebruik.
Het tweede doel van het onderzoek behelst – met behulp van de onderzoeksresultaten – het ontwerpen van integrale interventie. Deze integrale interventie wordt vervolgens toegepast en op effectiviteit beoordeeld. Uitgangspunt is dat de interventie als standaard kan gelden voor beleid ten aanzien van digitale inclusie. Om dit te toetsen worden zowel organisaties die met achterstandsgroepen werken om sociale problemen aan te pakken, als organisaties die digitale inclusie nastreven bij het onderzoek betrokken.
Het is de bedoeling dat de tussentijdse bevindingen van het onderzoek regelmatig gedeeld worden op de website van het Centrum voor Digitale Inclusie.