Hoewel het aantal betalingen in 2020 met maar liefst 14% afnam, daalden de totale kosten van het betalingsverkeer bij toonbankinstellingen slechts met 1,1%. Dat blijkt uit onderzoek van Betaalvereniging Nederland en de Nederlandse toonbankinstellingen (detailhandel, benzinebranche en horeca).
In totaal bedroegen de kosten €1,35 miljard in 2020; in 2017 was dat nog €1,42 miljard. Het aantal transacties aan de toonbank daalden in dezelfde periode van 6 miljard naar 5,2 miljard. Volgens Betaalvereniging Nederland zijn er grote verschillen in de kosten tussen de diverse betaalmiddelen. Contante betalingen zijn bijvoorbeeld fors duurder geworden, terwijl een pinbetaling stabiel is gebleven.
De Betaalvereniging wijdt het dalende aantal transacties aan de coronamaatregelen. Zo moesten horecaondernemers in 2020 maandenlang hun zaak sluiten en hadden winkels te maken met allerlei capaciteitsbeperkende maatregelen. Het aantal cash transacties daalde daardoor harder en nam in de afgelopen drie jaar in totaal met 49% af.
Vooral vanaf de eerste lockdown in het voorjaar van 2020 betaalden consumenten flink minder met cash, mede door de aanmoediging om zoveel mogelijk contactloos te pinnen. Tegelijkertijd maakten banken contactloos betalen makkelijker door bijvoorbeeld de veiligheidslimieten te verhogen. Aanpassingen die inmiddels definitief zijn gemaakt.
Betalen met creditcard het duurst
De totale kosten van het betalingsverkeer daalden tussen 2017 en 2020 met €67 miljoen (van €1,42 naar €1,35 miljard). Naast de afname van het aantal betaaltransacties in het eerste coronajaar, kozen consumenten ook steeds vaker voor de relatief goedkope pinbetaling.
Hoewel pinbetalingen ruim 70% van alle betalingen uitmaakten binnen de onderzochte branches, zijn deze voor slechts 46% (€617 miljoen) verantwoordelijk voor de totale kosten. Een soortgelijk bedrag van €603 miljoen kwam voor rekening van contanten betalingen, terwijl deze nog maar 24% van het totale aantal transacties uitmaakten.
“Kijken we naar het effect aan de toonbank, dan zien we dat een contante betaling voor een ondernemer op dit moment gemiddeld 2,8 keer duurder is dan een pinbetaling”, legt de Betaalvereniging uit. Zo kost een contante betaling een ondernemer gemiddeld €0,49 (in 2017 was dit nog €0,29). De gemiddelde kosten van een pintransactie zijn gelijk gebleven: €0,17 (mede vanwege de snellere afwikkeltijd van contactloze betalingen).
Overigens zijn de kosten van een betaling met een creditcard voor een ondernemer in doorsnee het duurst: gemiddeld €1,19 per transactie). Dat komt omdat ondernemers bij een creditcard een percentage van het betaalde betrag moeten afdragen.
Beheersbaar houden
Betaalvereniging Nederland concludeert dat de stijging van de kosten per contante betaling voor een belangrijk deel het gevolg is van de relatief hoge kosten voor de chartale infrastructuur, bij een afnemend gebruik van cash geld. “Deze trend is al jaren geleden ingezet en wordt door COVID-19 versterkt.”
“De hoge vaste kosten van contant geld drukken nu zwaar op het steeds kleinere aantal contante transacties. Daarbij kregen ondernemers die zelf hun contant geld afstorten, in het voorjaar van 2020 te maken met maatregelen van banken tegen plofkraken, zoals het (tijdelijk) sluiten van een groot aantal afstortautomaten. Dit zorgde voor extra reistijd en daarmee extra kosten voor ondernemers.”
Het is volgens de Betaalvereniging – gezien het grote verschil in totale kostprijs tussen een contante betaling en een pinbetaling (€0,49 versus €0,17) voor ondernemers – dan ook belangrijk dat er oplossingen worden gevonden om de kosten van cash geld voor toonbankinstellingen beheersbaar te houden, zodat een consument die is aangewezen op contant geld daarmee kan blijven betalen.