Tijdens de plenaire vergadering van het Europees Parlement in Straatsburg op 20-23 januari 2025 hebben parlementariërs uit socialistische en liberale fracties kritisch gekeken naar het beheer van X (voorheen Twitter) door Elon Musk. Centraal in het debat stonden zorgen over nepnieuws, haatzaaien en de vraag of Musk’s handelen in lijn is met de Digital Services Act (DSA) van de Europese Unie.
X werd op 25 april 2023 onder de DSA aangemerkt als een Very Large Online Platform (VLOP), wat betekent dat het platform aan strikte verplichtingen moet voldoen. Deze omvatten het uitvoeren van risicobeoordeling (Artikel 34) om risico’s zoals desinformatie en haatzaaien te identificeren, en het implementeren van risicobeperking (Artikel 35), waaronder aanpassingen aan algoritmes en verbeterde moderatie van content.
Musk’s leiderschapsstijl lijkt echter in strijd te zijn met deze verplichtingen. Zijn persoonlijke betrokkenheid bij de verspreiding van content, waaronder het delen van een misleidende afbeelding van de Noorse premier Jonas Gahr Støre met Bill Gates, zou de aandacht van de Europese Commissie hebben getrokken als onderdeel van een lopend DSA-onderzoek.
Bovendien roepen Musk’s steun voor de extreemrechtse partij in Duitsland en zijn kritische houding ten opzichte van Europese leiders vragen op over de manier waarop X systemische risico’s beperkt.
Het debat over aansprakelijkheid van tussenpersonen
Een belangrijk juridisch vraagstuk is of Musks dubbele rol – als zowel eigenaar als prominente gebruiker van X – de aansprakelijkheidsvrijstellingen van het platform onder de DSA in gevaar brengt.
Artikel 4 ('Mere conduit')
Platforms zijn over het algemeen niet aansprakelijk voor door gebruikers gegenereerde content, zolang ze de transmissie niet initiëren, geen ontvangers selecteren en de inhoud niet wijzigen. Toch roept Musks actieve verspreiding van polariserende content vragen op over de neutraliteit van X als tussenpersoon.
Artikel 6(2) (Controle over content)
Platformen kunnen geen aansprakelijkheidsvrijstellingen claimen als ze aanzienlijke controle uitoefenen over gebruikerscontent. Hoewel Musk zelf geen content creëert voor gebruikers, kan zijn invloed op het moderatiebeleid en de algoritmische prioriteiten worden gezien als indirecte controle.
Artikel 8 (Geen algemene verplichting tot monitoring of actief feitenonderzoek)
Hoewel de DSA platforms niet verplicht om alle content proactief te monitoren, moeten ze wel optreden bij meldingen van illegale content. Het niet aanpakken van desinformatie en meldingen van haatzaaiende uitlatingen door X kan wijzen op non-compliance.
De toekomst van platformverantwoordelijkheid
Deze casus illustreert de spanningen tussen platforminnovatie en regelgeving. Naarmate de digitale regelgeving zich ontwikkelt, zal de manier waarop X zijn DSA-verplichtingen naleeft een precedent scheppen voor compliance in de platformeconomie. Met toenemende regelgevende controle moeten bedrijven die actief zijn in de digitale EU-markt een evenwicht vinden tussen vrije meningsuiting en proactieve contentgovernance - of het risico lopen op regelgevende interventie.
Impact op de financiële sector
De DSA heeft niet alleen impact op sociale mediaplatformen, maar raakt ook de financiële sector. Banken, verzekeraars en fintech-bedrijven maken in toenemende mate gebruik van digitale platformen voor klantinteractie, marketing en dienstverlening. De strengere regels rondom transparantie, risicobeheersing en contentmoderatie kunnen gevolgen hebben voor de manier waarop financiële instellingen met digitale communicatie omgaan.
Denk bijvoorbeeld aan het strikter reguleren van financieel advies en reclame via digitale kanalen om misleiding en fraude te voorkomen. Banken en verzekeraars die platforms gebruiken om klantenservice te bieden, moeten voldoen aan de regels voor contentmoderatie en gegevensbescherming. Of de meldplicht voor illegale content die kan leiden tot snellere interventies bij fraude of misbruik via digitale kanalen.
Hierdoor wordt compliance met de DSA niet alleen een uitdaging voor Big Tech-bedrijven, maar ook voor de financiële sector, die zijn digitale processen moet aanpassen om aan de wetgeving te voldoen.
Een artikel van Melissa Santonocito van Compliance Champs.