Banken moeten meer jong talent aantrekken om relevant te blijven
De bancaire sector staat aan de vooravond van een technologische revolutie. Banken moeten meer innoveren en jong talent aantrekken om relevant te blijven voor hun klanten. Dat stellen drie experts in een gesprek over de toekomst van het bankwezen en de bankier van de toekomst.
Niemand weet hoeveel banen er precies verloren gaan, maar één ding is zeker: in de bankensector wordt menskracht de komende jaren in hoog tempo vervangen door computers. Door de inzet van big data en de opkomst van nieuwe technologieën als robotisering en kunstmatige intelligentie is veel minder personeel nodig in de zakelijke en financiële dienstverlening.
Banken automatiseren nu al op grote schaal administratieve processen in de backoffice, zegt Marcel van Loo, managing partner Financial Services voor Europa, het Midden-Oosten, India en Afrika bij EY. Tegelijkertijd merken consumenten dat bancaire diensten toegankelijker worden dankzij technologie. Van Loo: “Je opent tegenwoordig in een handomdraai een rekening op je mobiele telefoon.”
Technologie biedt traditionele banken kansen, volgens Van Loo. Big data en data-analyse spelen daarbij een belangrijke rol. “Banken beschikken over een enorme hoeveelheid data. Door het analyseren van die gegevens kunnen ze klanten beter adviseren over financiële vraagstukken, zoals het kopen van een huis of de financiering van een opleiding.”
Inhaalslag
Maar banken moeten wel een inhaalslag maken als ze willen overleven, zegt Willem Verschoor, hoogleraar Finance en decaan van de Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde van de Vrije Universiteit Amsterdam. “We staan aan de vooravond van een revolutie in de financiële sector. Bankbestuurders beseffen nog onvoldoende hoeveel impact technologie gaat hebben.”
Ook hij ziet de grote potentie voor big data. “Traditionele verdienmodellen van banken staan onder druk. We gaan naar een wereld met klantgerichte online platforms waar data van social media als Facebook, Twitter en LinkedIn een leidende rol spelen.”
Banken voelen daarbij de hete adem van FinTechs en BigTechs in hun nek. Die amorfe groep bedrijven – die uit startups en gevestigde technologiereuzen als Google, Facebook en Apple bestaat – wil maar wat graag een stukje marktaandeel afpakken van de grootbanken. En dat lukt ze. Verschoor: “FinTechs hebben al een behoorlijk marktaandeel en dat aandeel groeit.”
De inzet van nieuwe technologie gaat samen met ontslagen in de financiële sector. Alle grote Nederlandse banken kondigden de afgelopen tijd forse reorganisaties aan. Die zijn in elk geval deels het gevolg van automatisering en digitalisering. Het einde is nog niet in zicht: de komende jaren verdwijnen per saldo banen in de financiële sector is de verwachting.
Cultuuromslag
Banken moeten meer innoveren om relevant te blijven voor klanten. Daarvoor is een cultuuromslag nodig, menen Verschoor en Van Loo. De sector kampt volgens hen met een gebrek aan creativiteit, flexibiliteit en ondernemerschap. Van Loo: “Dat komt mede door de stortvloed aan nieuwe wet- en regelgeving die banken na de crisis over zich heen kregen. Dat beperkt ze in hun vrijheid.”
Banken staan voor de uitdaging meer als FinTechs te gaan opereren, zegt Françoise Buitelaar, account director bij werving- en selectiebureau YoungCapital. “Ze waren gewend om te innoveren binnen hun eigen organisatie, maar op die manier kunnen ze FinTechs niet meer bijhouden. Voor creativiteit en ondernemerschap heb je juist een andere omgeving en andere talenten nodig.”
Samenwerken met FinTechs of een startup kopen is één manier om creativiteit en talent in huis te halen. De afgelopen jaren ging een groeiend aantal financieel dienstverleners in zee met jonge FinTech-bedrijven. Een eigen FinTech opzetten is volgens Buitelaar ook een goede manier om een cultuurverandering op gang te brengen. Zij wijst op het succes van web-verzekeraar Ditzo van ASR en online bank MoneYou van ABN AMRO. “De bestaande en de nieuwe organisatie kunnen van elkaar leren en talentvolle krachten uitwisselen, zodat kruisbestuiving plaatsvindt.”
Millennials
Het mag duidelijk zijn dat de bank van de toekomst minder medewerkers nodig heeft. Maar wie zijn de talenten die kunnen zorgen voor de noodzakelijke cultuuromslag? En welke vaardigheden en persoonlijkheid hebben zij nodig?
De nieuwe generatie bankiers zijn de millennials, zegt Van Loo. Ze zijn geboren tussen 1981 en 2000 en in 2025 vormen ze ruim 70% van de wereldwijde beroepsbevolking. “Banken moeten begrijpen wat deze generatie drijft, anders krijgen ze het moeilijk om talentvolle jongeren aan zich te binden.” Volgens recent onderzoek van EY wisselen millennials eerder van baan als ze het idee hebben dat ze te weinig kansen krijgen of onderbetaald worden. Ze zijn opgegroeid in het internettijdperk en maken veel gebruik van digitale technologie zoals mobiel en online. Ze zijn ondernemender dan de oudere generaties en vinden het belangrijk dat er naar hun mening wordt gevraagd.
Alles online
Recruiter Buitelaar ziet in de praktijk dat hoogopgeleide jongeren het liefst zoveel mogelijk gebruik maken van mobiel en de voorkeur geven aan flexibele arbeidsrelaties. “Alles draait om gemak en snelheid. Bij YoungCapital schrijft 60% zich in via mobiel. Ze sturen geen motivatiebrief, maar stellen zich voor in een videoboodschap. Zes op de tien wil liever geen vast dienstverband.”
Zij merkt dat het een uitdaging is om de huidige generatie hoogopgeleide jongeren enthousiast te krijgen voor een baan in de financiële sector. “Banken worstelen met hun imago. Ze staan bekend als logge organisaties die de taal van jongeren niet spreken.”
Terwijl banken de millennials hard nodig hebben op de werkvloer: het zijn binnenkort hun grootste groep potentiële klanten. Banken moeten nu in actie komen om millennials aan zich te binden, zegt Verschoor. Dat wordt niet eenvoudig: “Banken denken nog steeds dat ze kunnen rekenen op een vaste klantenbasis, maar jongeren worden via internet klant bij de partij die ze aanspreekt. Het is allang niet meer vanzelfsprekend dat ze bankieren bij de bank waar hun ouders klant zijn.”
Slag om talent
Banken moeten alle zeilen bijzetten om jong talent binnen te halen, want volgens Van Loo komt er een war for talent. Door de digitalisering hebben banken de komende jaren veel meer data-scientists, programmeurs en ingenieurs nodig. Alleen al in Nederland zijn in 2018 naar verwachting 8.000 data-scientists te weinig. Niet voor niets wordt het wel ‘The sexiest job of the 21st century’ genoemd.
Van Loo: “Technologie gaat in vrijwel elke sector een belangrijkere rol spelen. Dat betekent dat banken moeten concurreren met andere bedrijfstakken om technisch geschoold talent aan te trekken. Bovendien neemt de werkgelegenheid in de financiële sector weliswaar verder af, maar de vergrijzing is een sterke tegenkracht die op termijn leidt tot schaarste op de arbeidsmarkt.”
Om het nijpende tekort aan datawetenschappers op de arbeidsmarkt terug te dringen zijn de Vrije Universiteit Amsterdam (VU), Universiteit van Amsterdam (UvA) en Hogeschool van Amsterdam (HvA) gezamenlijk bezig om big-data opleidingen op te zetten. Dat gebeurt binnen het initiatief Amsterdam School of Data Science.
Verschoor: “In september beginnen we op de VU de bachelor econometrie en data-science. En de UvA heeft een MBA in data-science. Het mooie is dat studenten van allerlei afstudeerrichtingen die opleiding kunnen volgen. Ze leren een techniek die ze op hun eigen vakgebied kunnen toepassen.”
Diversiteit
Volgens Van Loo is het een misvatting dat er straks alleen maar technici rondlopen bij de bank. “De combinatie van ‘harde’ en ‘zachte’ vaardigheden wordt belangrijker. De bankier van de toekomst is creatief, ondernemend én technisch onderlegd.”
Minstens zo belangrijk is dat de diversiteit op de werkvloer toeneemt. Stel teams samen die bestaan uit mensen met uiteenlopende opleidingen en achtergronden, adviseert hoogleraar Verschoor. “Zorg dat collega’s complementair zijn, dat ze elkaar kunnen aanvullen en binding hebben met een bredere groep klanten. Uiteindelijk leidt dat tot betere prestaties.” Dat diversiteit leidt tot betere financiële resultaten blijkt onder andere uit onderzoek van EY: tussen 2005 en 2014 deden bedrijven die een bovengemiddeld aantal vrouwen in het bestuur hebben het beter dan bedrijven met een bestuur waarin het aantal vrouwen lager dan gemiddeld was. Banken hebben op het gebied van diversiteit nog een wereld te winnen, zegt Verschoor. Vrouwen zijn sterk ondervertegenwoordigd in de top van de bankensector en ook het aantal medewerkers met een niet-Nederlandse achtergrond blijft achter. “De top is te eenzijdig samengesteld, terwijl ik op de universiteit genoeg talent zie met een andere culturele achtergrond.”
Growth mindset
Buitelaar kan het gebrek aan diversiteit bij banken wel verklaren. Volgens haar gaan banken teveel uit van een standaardprofiel als ze nieuw talent werven. “Het is belangrijk om naar de samenstelling van het huidige team te kijken en aan de hand daarvan te bepalen welke soort persoon met welke ervaring en vaardigheden er nodig is om het team te versterken.” Werkgevers doen er volgens haar verstandig aan minder waarde te hechten aan werkervaring. Het opleidingsniveau is natuurlijk van belang, zegt Buitelaar. “Maar wij vinden de persoonlijkheid van kandidaten belangrijker dan werkervaring. We zoeken mensen met een growth mindset: ze willen zich blijven ontwikkelen, het maximale uit zichzelf halen en zijn niet bang om fouten te maken. Ze zijn het tegenovergestelde van mensen met een fixed mindset.”
Banken hebben volgens Buitelaar veel interesse in talent met een growth mindset. Dat is niet zo gek, want juist die groep is nodig in het bankwezen: ze zijn ondernemend, creatief en flexibel.
YoungCapital liet een test ontwikkelen door een neuropsycholoog om te onderzoeken of kandidaten een growth mindset hebben. Buitelaar: “Met rollenspellen kijken we hoe zij zich gedragen in extreme situaties, zoals gevangenschap. Opleiding en werkervaring laten we helemaal buiten beschouwing. Die test gebruiken we nu vaak bij het werven van jonge bankiers.”
Wensen
Om talent klaar te stomen voor de toekomst, moeten banken en universiteiten beter inspelen op de wensen van millennials, stelt Verschoor. “Studenten zijn zich heel bewust van hun persoonlijkheid en ontwikkeling. Ze willen hun competenties versterken, bijvoorbeeld door een jaar in het bestuur te zitten van een studievereniging of door les te krijgen in de board room van bedrijven. In Duitsland lopen studenten rond alsof ze bij Mercedes Benz werken. Ze barsten van de ambitie.” Banken en universiteiten kunnen gezamenlijk speciale lesprogramma’s opstellen die afgestemd zijn op de wensen van de generatie toekomstige bankiers. Van Loo: “Daar liggen kansen voor banken. Door partnerships aan te gaan met opleidingen hebben ze invloed op het curriculum en het biedt ze de mogelijkheid om talent in een vroeg stadium aan zich te binden.”
Volgens Van Loo, Verschoor en Buitelaar is meer samenwerking tussen banken en universiteiten essentieel om te zorgen dat opleidingen beter aansluiten op de groeiende vraag naar specifiek talent in de sector. Buitelaar: “Wij merken nu al dat er steeds minder hoogopgeleide jongeren in de financiële sector aan de slag kunnen, terwijl de echte schaarste nog moet komen.”
Dit bericht is eerder verschenen in Bank|Wereld
