Banken moeten zich voorbereiden op een ‘perfect storm’

Elke denkbare bedrijfssector bevindt zich momenteel in het oog van een storm. Volgens de Belgische internetpionier Jo Caudron gaan al die verschillende stormen zich de komende jaren verweven tot een superstorm die de maatschappij als zodanig volledig gaat veranderen. Hierover publiceerde hij onlangs het boek 'De wereld is rond'. De bankensector zal niet aan deze superstorm kunnen ontkomen, dus wat kan zij doen om de veranderingen het hoofd te bieden? Met welke ontwikkelingen moeten banken rekening houden? Op dit soort vragen en meer gaat Jo Caudron in tijdens het evenement ‘The Banking Scene’ in Amsterdam.

Tijdens een conferentie in Brussel hoorde opiniemaker in de bancaire sector Rik Coeckelbergs Caudron voor het eerst en vroeg hem nadien direct of hij wilde spreken op een editie van ‘The Banking Scene’. “Rik vond mijn verhaal een eye opener en iets wat zijn bancaire relaties absoluut zouden moeten aanhoren. Hij vond het verhaal vooral sterk op het vlak van transformatie, op de ontwikkelingen die banken nog gaan meemaken en hoe ze die strategisch moeten gaan aanvliegen. Dus ik heb vrij snel ja gezegd”, zegt Caudron.

Caudron (1968) rolde zo’n vijfentwintig jaar geleden per toeval de digitale wereld in. Het was een wereld waarin eenoog al snel koning was. Hij richtte het eerste webbureau in België op en bouwde het in enkele jaren uit tot één van de grootste agency’s van het land. De carrière van Caudron nadien kenmerkt zich door een voortdurende zoektocht naar nieuwe digitale kansen. Hij stond aan de wieg van een twintigtal startups. Sommige daarvan groeiden uit tot marktleider, sommige gingen ter ziele. Dat waren echter wel de beste leermomenten, betoogt Caudron. In de loop der jaren ontwikkelde hij zich tot gezaghebbend schrijver en spreker op het gebied van innovatie en digitale transformatie. Caudron publiceerde meerdere boeken over de invloed van digitalisering op de maatschappij. 'De wereld is rond' is hiervan het meest recente voorbeeld. 

Existentiële veranderingen

Caudron komt al tijdens zijn hele carrière in aanraking met banken. “In het begin was dat eigenlijk nog allemaal niet zo heel spannend. Banken digitaliseerden hun producten en diensten en alles waar zij voor stonden. De fundamenten veranderden echter niet wezenlijk. Een bank was nog steeds een bank. Een plek waar mensen konden lenen, sparen en noem maar op.” De huidige ontwikkelingen zijn volgens Caudron echter een voorbode van existentiële veranderingen. Veranderingen die gaan gebeuren vanwege drie grote stormen die woeden: in werk, in wonen en in mobiliteit. Zij vormen de basis waarop veel bestaande domeinen gebouwd zijn. En dus ook de bankensector.

“Om te beginnen met werk, de aard van werken is aan het veranderen, alsook de plek waar we werken. Thuiswerken is in opkomst, maar een hele nieuwe vorm die aan het ontstaan is gaat over lokaal werken. In de vorm van hubs overheen verschillende werkgevers. Dit heeft op thuiswerken voor dat werknemers ‘onder de mensen’ blijven komen. Er worden sociale contacten en werkdynamiek geboden, zoals in een centraal bedrijf. Maar dan decentraal georganiseerd.” Het is een ontwikkeling waar zowel bedrijven als steden en gemeenten op in gaan spelen, met behulp van technologie en digitalisering. Een ontwikkeling waarin werken en leven steeds vaker in of rond dezelfde plaats afspeelt. “Dat heeft evidente voordelen, kijk bijvoorbeeld naar de ring om Antwerpen of rond Rotterdam tijdens de spits. Als woonplekken werkplekken worden en andersom verschuift het idee van vastgoed in bezit steeds meer naar vastgoed in gebruik. En daar schuurt het aan bestaande business modellen van banken”, stelt Caudron.

Hoe zit dat dan precies? Caudron: “In een tijd van toenemende collectiviteit – waarin coöperatief wonen toonaangevend wordt – verschuiven individuele hypotheken naar de achtergrond. Maar hypotheken zijn al sinds lange tijd een verdienmodel voor banken. De bestaande hypotheekgedachte moet zich gaan vertalen naar nieuwe verdienmodellen. Hetzelfde geldt voor de verzekering en financiering van onderhoud van gemeenschappelijke wooneenheden.” Als 20% of 30% van individueel onroerend goed verschuift naar collectieve huizenvloten, moeten banken zich de vraag gaan stellen hoe ze daarmee omgaan. Dat gebeurt volgens Caudron ook al.

Vlootfinanciering

De twee hierboven genoemde stormen zullen gaan samensmelten met de storm in mobiliteit, volgens Caudron de meest zichtbare voor de ‘gewone’ burger. “Het mobiliteitsprobleem is concreet voelbaar en leidt tot frustraties in het leven van alledag. Je kunt ook niet ontsnappen aan de media-aandacht die uitgaat naar de ecologische kant van de zaak: dieselgate ligt nog vers in het geheugen, vuile motoren worden stilaan uitgebannen en alle hoop wordt gevestigd op elektrische auto’s.” Men is zich ervan bewust dat ze in het oog van de storm zitten, eentje die samenhangt met de toekomst van werk en de toekomst van wonen. De opkomst van autonoom rijden is een ander voorbeeld van hoe technologie de wereld verandert. Caudron: “Elon Musk van Tesla zei al eens dat zodra autonoom rijden de norm wordt, Tesla stopt met de verkoop van auto’s. Met ‘mobility as a service’ kunnen we veel meer verdienen.” Voor banken betekent dat een verschuiving van individuele financiering naar vlootfinanciering.

Banken transformeren langzaamaan van een retailfunctie naar financierder van grote bewegingen.

Banken transformeren langzaamaan van een retailfunctie naar financierder van grote bewegingen, zoals van collectieve woonruimtes, van een collectieve mobiliteitsvloot en zo verder. Eigendom wordt steeds minder relevant en ook steeds minder op prijs gesteld door consumenten. Het grootste risico voor banken ligt in het maken van plannen voor de wereld die men kent, in plaats van voor de wereld die komt. Maar plannen voor een wereld die je niet kent, dat is als schaken in het donker.

Nervositeit combineren met vertrouwen

Hoe bang moeten banken eigenlijk zijn voor de toekomst? En hoe bang de medewerkers zelf? “Er zal een mix moeten ontstaan van een gezonde dosis nervositeit in combinatie met geloof in de toekomst. En voortdurend mee vooroplopen bij innovaties, voordat een ander ermee vandoor gaat. We moeten af van het doemdenken dat technologie alleen maar verstorend werkt. Er is juist ruimte voor een optimistische visie op de toekomst, maar dan moet je wel meedoen. Je kunt blijven zitten op de stoel waarop je al zat, maar wees er wel van bewust dat die stoel wieltjes heeft en zal gaan bewegen”, besluit Caudron.

Jo Caudron is één van de sprekers tijdens ‘The Banking Scene Amsterdam’, oorspronkelijk gepland op 26 maart aanstaande. Vanwege de uitbraak van het coronavirus is het evenement uitgesteld tot 24 september.