Van experiment naar impact: AI in de financiële sector
Nederlandse banken gelden in Europa vaak als digitale voorlopers. Ook bij de toepassing van (Gen)AI experimenteren zij al volop. Bijvoorbeeld met agentic AI om interne processen te versnellen en met nieuwe manieren voor onboarding van klanten en Know Your Customer-processen (KYC) efficiënter te maken. Toch is de praktijk vaak weerbarstiger dan de nieuwsberichten doen vermoeden.
Uit recent onderzoek van EPAM, een wereldwijd technologie en adviespartner voor financiële instellingen, blijkt dat financiële instellingen wereldwijd nog volop worstelen met de stap van experiment naar succesvolle inzet van AI in hun kernprocessen. Ook Nederlandse banken hebben de uitdaging om initiatieven te vertalen naar concrete resultaten.
AI is al jaren aanwezig in de financiële sector. Fraudedetectie, risicobeoordeling en documentanalyse zijn veelgebruikte toepassingen. Met de komst van generatieve AI (GenAI) komt daar een nieuwe generatie mogelijkheden bij: hyperpersoonlijke onboarding, virtuele assistenten die klantvragen direct beantwoorden en advies dat inspeelt op de persoonlijke situatie van klanten.
In Nederland gebeurt dat al voorzichtig in de praktijk. ING onderzoekt hoe GenAI-agents de operationele efficiëntie kunnen verbeteren. ABN AMRO investeert in digitale klantreizen waarbij AI een steeds grotere rol speelt. Deze initiatieven onderstrepen dat de mate waarin banken AI weten te verankeren in hun kernprocessen de komende jaren bepalend is voor hun concurrentiepositie.
Vol ambities
Volgens het recente AI-rapport van EPAM, gericht op de financiële sector, vindt 57% van de financiële dienstverleners zichzelf ‘advanced’ op het gebied van AI. Toch vindt slechts 4% zich een echte ‘disruptor’. Dat illustreert de spagaat waarin veel instellingen zich bevinden: ze boeken zeker vooruitgang, maar het ontbreekt nog aan grote doorbraken.
Die spanning is ook zichtbaar in Nederland. Onze banken lopen weliswaar voorop in digitalisering, maar ook hier leiden pilots en experimenten nog niet altijd tot grootschalige, robuuste toepassingen.
Obstakels die vooruitgang remmen
Hoewel banken ambitieus zijn, kent de weg naar volwassen AI-gebruik zeker nog drempels. Het EPAM-onderzoek laat zien dat financiële instellingen wereldwijd ook obstakels ervaren. Alles begint bij het vinden en opleiden van talent: 22% van de respondenten noemt het trainen van huidige medewerkers de grootste uitdaging en 21% signaleert een tekort aan nieuw AI-talent. Meer dan vijf procent verwacht zelfs dat meer dan 80% van hun personeelsbestand nieuwe vaardigheden moet ontwikkelen.
Daarnaast hebben veel organisaties nog verouderde systemen en een onvolwassen cloudinfrastructuur. Bijna 30% van de respondenten heeft geen up-to-date IT-landschap in huis en bijna 30% zegt dat hun cloudomgeving niet volwassen genoeg is om AI op grote schaal te ondersteunen. Governance is een derde knelpunt. Veel organisaties hebben al een Chief AI Officer of plannen daarvoor (88%), maar slechts een fractie (2%) beschikt over een volwassen raamwerk om ethiek, compliance en risico’s te borgen.
Tot slot is er de zorg om veiligheid en vertrouwen. 31% noemt databeveiliging de grootste uitdaging. De helft van de respondenten vindt ongeautoriseerde toegang tot gevoelige data het grootste risico. Voor banken, waarvoor vertrouwen van klanten prioriteit is, is dat misschien wel de belangrijkste voorwaarde voor succes.
Leerpunten voor Nederlandse banken
Nederlandse banken zijn niet bang voor digitale innovatie. Toch geldt ook hier dat succes op de lange termijn afhangt van hoe goed de basis op orde is. Uit het onderzoek komen vier duidelijke lessen naar voren.
- Investeer in mensen
Er zijn niet alleen nieuwe specialisten nodig, maar ook medewerkers die AI dagelijks gebruiken moeten de juiste vaardigheden ontwikkelen. - Moderniseer de technologie
Een robuuste cloudinfrastructuur en toegankelijke data-architectuur zijn randvoorwaarden om AI op te schalen. Banken die dit nu versneld oppakken, creëren een voorsprong. - Veranker governance en ethiek
Het aanstellen van een Chief AI Officer is een stap, maar zonder duidelijk beleid en toezichtmechanismen is dit symbolisch en niet echt functioneel. - Zoek bredere samenwerking
Partnerschappen met fintechs, gespecialiseerde AI-bedrijven en betrouwbare cloudproviders helpen de kloof tussen ambitie en realiteit sneller te overbruggen.
Uit de plannen om meer AI-productmanagers in te zetten blijkt dat de sector opschaalt. Ruim 54% van de respondenten wil tot vijftig nieuwe AI-gerelateerde functies creëren. In Nederland zijn daarvan al voorbeelden. Bovendien werken banken samen met startups rond KYC-innovaties en testen ze nieuwe modellen in samenwerking met technologiepartners.
Vooruitkijken
De resultaten van het EPAM-onderzoek zijn duidelijk: AI is al onmisbaar voor de financiële sector, maar het pad naar volwassenheid is hobbelig. Banken balanceren tussen ambitie en realiteit. Ze willen kosten verlagen, processen automatiseren en klanten beter bedienen. Tegelijkertijd moeten ze vertrouwen, veiligheid en compliance waarborgen. Ook voor Nederlandse banken zijn de komende jaren beslissend.
Nu bouwen aan impact
AI in de financiële sector is in Nederland al dagelijkse realiteit. De voorbeelden onderstrepen dit. Toch benadrukken de cijfers van EPAM dat echte volwassenheid nog niet bereikt is. Het is de uitdaging te blijven bouwen aan impact, met oog voor innovatie en vertrouwen.
Vanuit die positie kan de Nederlandse financiële sector zich blijven onderscheiden. Wie nu investeert in talent, technologie en governance maakt van AI een concrete groeimotor. Wie dat niet doet, neemt het risico achter te blijven bij internationale concurrenten of nieuwe fintechspelers.
Een artikel van Dennis Joosten, Head of Banking Practice, EMEA, EPAM Systems, Inc.
