De coronapandemie (met bijbehorende lockdowns), de oorlog in Oekraïne en grondstoffen- en personeelsschaarste: ondernemers worden de afgelopen jaren veelvuldig geconfronteerd met externe omstandigheden waarover zij nauwelijks tot geen invloed hebben. Zo ook de snel oplopende inflatie. In de afgelopen tien maanden steeg de inflatie van 1,4% in juli 2021 tot maar liefst 9,6% in april 2022 – een inflatiestijging die sinds 1977 niet meer voorkwam in Nederland. Hoe gaan Nederlandse familiebedrijven om met deze extreem hoge en snel stijgende inflatie? Van Lanschot Kempen en Nyenrode Business Universiteit zochten het uit.
In totaal deden 107 familiebedrijven mee aan het onderzoek. 81% van de respondenten is zelf directeur van het familiebedrijf, terwijl 91% van de ondervraagden eigenaar is van het bedrijf. De deelnemende bedrijven hebben een rijke geschiedenis: zo is 17% van de bedrijven minstens 100 jaar oud en 42% tussen de 50 en 100 jaar. Daarnaast heeft 36% van de bedrijven maximaal 50 werknemers, 27% tussen de 50 en 100 en 17% heeft meer dan 250 werknemers. Het onderzoek werd in de periode 3 tot 20 mei 2022 uitgevoerd.
Maar liefst 66% van de directeuren geeft aan zich ernstige zorgen te maken over de inflatie; slechts 10% stelt zich juist helemaal geen zorgen te maken over de impact van de inflatie op hun bedrijf. 35% van de respondenten is van mening dat de hoge prijzen van grondstoffen en energie ontwrichtend zijn voor hun bedrijfsmodel en 5% vreest zelfs voor de continuïteit van hun bedrijf op de lange termijn. Daarnaast verwacht driekwart van de ondernemers dat Nederland de aankomende periode in een loon-prijsspiraal terecht komt.
Overheidsondersteuning
Om de negatieve gevolgen van de hoge inflatie te reduceren verwacht 89% van de familiebedrijven prijsverhogingen te gaan doorvoeren. De meerderheid van hen voelt zich daartoe genoodzaakt, omdat het niet mogelijk zou zijn te besparen in het productieproces (bijvoorbeeld energie, grondstoffen of lonen). Hoewel de meeste respondenten relatief positief gestemd zijn over hoe hun bedrijf de inflatiegolf doorkomt, maken ze zich wel zorgen over de gevolgen van de economie.
Marta Berent-Braun, hoogleraar Familiebedrijven en Eigendomsdynamiek aan de Nyenrode Business Universiteit, legt uit dat de inflatie bij ondernemers niet alleen zorgen creëert voor het bedrijf, maar ook voor de Nederlandse economie en de consequenties voor hun werknemers. “Er dreigt een loon-prijsspiraal, waarbij de directeuren van familiebedrijven vrezen dat de loonkosten zelfs op de lange termijn niet zullen normaliseren.”
Men is dan ook van mening dat de overheid moet ingrijpen om de loonheffing te verlagen, zodat werknemers netto meer overhouden en om – net als in de jaren ’90 – de BTW te verlagen naar 17,5%. Daarnaast zijn de ondernemers van mening dat het compenseren van de laagste inkomens, versoepelingen van fiscale werknemersvoordelen en belastingverlaging op energie een positief overheidsmaatregelen zouden zijn.
Familiebedrijven extra gevoelig voor inflatie
Om de inflatie-uitdagingen te overwinnen kunnen bedrijven ervoor kiezen hun innovatie-investeringen te verminderen of aanpassingen te doen in hun financieringsstructuur. Uit het onderzoek blijkt echter dat familiebedrijven gericht blijven op de bedrijfscontinuïteit en de lange termijn: de meerderheid (66%) stelt niet te bezuinigen op investeringen in innovatie. Tevens hebben de meeste ondernemers nog geen aanpassingen gedaan in hun financieringsstructuur – slechts een klein deel lost extra schulden af, zet rente vast of creëert extra kredietruimte.
Tot slot komt uit het onderzoek naar voren dat 38% van de directeuren van familiebedrijven zich zorgen maakt over de gevolgen van inflatie op hun overige vermogensbestanddelen (naast het bedrijf). Het risico voor familiebedrijven ligt namelijk veel hoger, omdat veel eigenaren een overgroot deel van hun familiekapitaal in het bedrijf hebben zitten. Zo is 22% van de directeuren op zoek gegaan naar andere beleggings- of investeringsoplossingen om extra bescherming te genieten tegen inflatie.
“Kapitaal in ondernemingen wordt nu flink geraakt”, legt Mark Buitenhuis (Managing Director Clients Regions bij Van Lanschot Kempen) uit. “Volgens het onderzoek is het bedrijf ook gevoeliger voor inflatie dan ander vermogen, zoals onroerend goed en de aandelenportefeuille. Bovendien kan je met privévermogen beter sturen. Hier zie je het belang van goede spreiding."