Telkens als ik het verhaal van Rutger Bregman over 'morele ambitie' hoor of lees moet ik even slikken. Bankmedewerkers, advocaten en consultants zijn 'bullshitbanen'. Laat ik nu net in deze hoek gewerkt hebben. Zeker, ik richt mij nu meer op wetenschap en onderwijs, maar toch.
Natuurlijk denk ik zijn betoog te begrijpen, maar het is een eenvoudige en zelfs aanmatigende stelling met weinig ruimte voor nuance. Bij dit verhaal moet ik altijd denken aan startups die ambitieus en moreel correct hun diensten aanbieden. Zij willen de wereld veroveren of leren hoe het wel moet.
Prima natuurlijk, maar na verloop van tijd komen de harde en reële economische krachten langszij. Deze krachten kennen ouderwetse eisen: er moet een ordentelijke boekhouding gevoerd te worden, er dient een betaalrekening te komen, verzekeringen dienen afgesloten te worden, er dient belasting betaald te worden en er dient aan wet- en regelgeving (inclusief ESG) voldaan te worden.
Krachten die er niet zijn om deze startups het leven onmogelijk te maken, maar om de belangen van diverse stakeholders te beschermen.
U voelt hem aan aankomen. Precies die 'krachten' waar een deel van deze bullshitbaantjes in terug te vinden zijn.
Laat ik mij nu beperken tot bankmedewerkers zoals de KYC-analist en de Compliance Officer. Twee beroepsgroepen waar ik affiniteit mee heb. Ook twee beroepsgroepen die, zo blijkt uit onderzoek, een hoge mate van 'job satisfaction' kennen. Misschien nog wel belangrijker: deze mensen hebben een 'hoog gevoel van nut'.
Tja, ik zie u denken: wat dragen die mensen nu bij aan de maatschappij? Emails versturen, papier verschuiven en bureaucratie in stand houden? Zo mag u het zien, maar ik kan u verzekeren dat dit een zure en eenzijdige kijk op dit 'nut' is. Het zijn mensen die geloven dat het werk dat zij doen bijdraagt aan een veiligere wereld waar ook de belangen van anderen gewaarborgd worden.
KYC-analisten zorgen ervoor dat het financiële systeem zoveel mogelijk gevrijwaard wordt van ongewenste deelnemers. Compliance officers zorgen ervoor dat wet- en regelgeving gevolgd worden, maar ook ethische discussies ruimte krijgen in de financiële sector.
En zeker, soms slaan deze bankmedewerkers door en er zullen taken zijn die weinig direct nut hebben of die beter en goedkoper kunnen. Iedere baan kent deze. Van politicus en verpleger, tot aan politieagente en KYC-analist. Het zijn daarmee nog geen bullshitbanen. Sterker: (jonge) mensen die dit werk willen doen of reeds doen: van harte!
Een blog van Tom Loonen, hoogleraar financieel recht en integriteit aan de VU.