Drie-fasenimplementatie om financiële gegevens te standaardiseren

27 februari 2025 Banken.nl 8 min. leestijd

De Financial Data Access Framework (FiDA) markeert een belangrijke verschuiving in het financiële landschap. Het voorstel van de Europese Unie op 28 juni 2023 is een regelgevend initiatief dat beoogt de databeheerpraktijken in de financiële sector van de EU te standaardiseren en te beveiligen, met als doel innovatie te bevorderen en de klantervaring te verbeteren door efficiëntere gegevensstromen.

FiDA beoogt in de kern consumenten en kleine en middelgrote ondernemingen meer controle te geven over hun financiële gegevens. Door gestandaardiseerde toegang tot financiële informatie te verplichten, wil het raamwerk transparantie bevorderen, concurrentie aanmoedigen en de adoptie van datagestuurde bedrijfsmodellen in de financiële sector stimuleren.

In dit artikel zet Ximedes uiteen wat er kan gebeuren in de drie-fasenimplementatie van dit initiatief, en waar bedrijven op moeten letten.

Belangrijkste verschillen ten opzichte van bestaande Open Banking-regels

Voordat fase 1 geanalyseerd kan worden, moet de FiDA vergeleken worden met de bestaande Open Banking-regels. FiDA introduceert verschillende belangrijke veranderingen ten opzichte van de huidige open banking-regels:

Compensatie voor gegevenshouders: Onder FiDA kunnen financiële instellingen die als gegevenshouders fungeren een redelijke compensatie vragen voor het verstrekken van gegevens aan gegevensgebruikers.
Alleen-lezen toegang: Gegevensgebruikers hebben toegang tot klantgegevens, maar kunnen geen transacties namens klanten initiëren.
Uitgebreide gegevensomvang: FiDA dekt een veel breder scala aan financiële gegevens dan de huidige open banking-regels.
Klantencontrole: FiDA verplicht de implementatie van toestemmingsdashboards, waarmee klanten gemakkelijk hun gegevens toegang kunnen beheren en controleren.

Tijdlijn voor FiDA-implementatie

FiDA vertegenwoordigt een transformerende verschuiving in het gegevensbeheer in de EU. Om ambitieuze doelen in balans te brengen met praktische realiteiten, hebben de regelgevers een implementatiestrategie in drie fasen aangenomen die specifiek gericht is op verschillende segmenten. Deze benadering maakt iteratieve tests, gerichte aanpassingen en risicobeheersing mogelijk, terwijl financiële stabiliteit behouden blijft.

Waarom een gefaseerde aanpak?

De implementatie van FiDA is geïnspireerd door succesvolle modellen in de digitale gezondheidszorg en de regelgevingsrapportage, waarbij gefaseerde uitrols:

  • Het systeemrisico verminderen door de aanvankelijke blootstelling aan kritieke, maar beperkte gegevenscategorieën te beperken.
  • Sectorgeschikte aanpassingen mogelijk maken voor verschillende financiële segmenten (retailbankieren versus institutionele beleggingen).
  • Gefaseerde middelenallocatie vergemakkelijken, vooral voor kleinere instellingen.
  • Marktvertrouwen opbouwen door aantoonbare vroege successen in impactvolle gebieden.

Dit staat in contrast met de "big bang"-benadering die werd verworpen tijdens de FiDA-consultaties, wat het risico met zich meebracht om zowel instellingen als regelgevers te overweldigen.

FiDA implementatietijdlijn: Een sectorgedreven routekaart

Q4 2027: Fase 1 - Sparen, consumentenkredietovereenkomsten en schadeverzekeringen
Q3 2028: Fase 2 - Beleggingen, persoonlijke pensioenen, crypto-activa, hypotheken en verzekeringsgerelateerde beleggingsproducten
Q3 2029: Fase 3 - Andere kredietovereenkomsten, bedrijfskredietwaardigheidsbeoordeling en beroepspensioenen

Fase 1: FiDA-Readiness Beoordeling

De eerste fase van de FiDA-regelgeving richt zich op een zorgvuldige evaluatie van gegevenscategorieën. Deze cruciale stap omvat het analyseren van verschillende soorten financiële gegevens, zoals sparen, consumentenkredietovereenkomsten en schadeverzekeringen.

De Europese Toezichthoudende Autoriteiten (ESA's), in samenwerking met belangrijke belanghebbenden, voeren een grondige marktvraaganalyse uit om een uitgebreid overzicht te krijgen van de huidige en toekomstige behoeften van gegevensuitwisseling tussen financiële producten en diensten.

Belangrijkste verschillen ten opzichte van bestaande Open Banking-regels

Tijdens deze fase ondergaat elke gegevenscategorie een grondige beoordeling om te bepalen of deze gereed is voor FiDA-integratie. De beoordeling houdt rekening met verschillende factoren:

  • Marktvraag: Evaluatie van de klantenbehoefte voor gegevensuitwisseling in verschillende segmenten, inclusief detailhandelklanten, het mkb en grotere bedrijven.
  • Voordelenanalyse: Het analyseren van de specifieke voordelen die FiDA kan bieden aan verschillende klantcategorieën, om waarde te garanderen voor verschillende marktsegmenten.
  • Technische complexiteit: Beoordeling van de huidige staat van gegevensinfrastructuur, inclusief gegevenskwaliteit, digitaliseringsniveaus en bestaande technologische kaders.
  • Implementatiekosten: Het uitvoeren van een grondige kosten-batenanalyse om ervoor te zorgen dat de voordelen van FiDA opwegen tegen de bijbehorende kosten, vooral voor kleinere instellingen.
  • Toezichteffectiviteit: Beoordeling van het vermogen van regelgevende instanties om FiDA-implementatie en operationele processen te controleren.

De FiDA-readiness beoordeling is een cruciaal besluitvormingsinstrument voor de Europese Commissie en de ESA’s. Het zet de tijdlijn uiteen voor de uitrol en zorgt ervoor dat deze in lijn is met de marktvraag en operationele gereedheid.

Deze fase wordt naar verwachting afgerond in Q4 2027, waarna de implementatie van gegevensdeling met betrekking tot sparen, consumentenkredietovereenkomsten en schadeverzekeringen volgt.

Fase 2: Het definiëren van financiële gegevens toegangsschema’s

In deze fase wordt de visie van FiDA omgezet in uitvoerbare kaders. Het vereist het balanceren van technische precisie, naleving van regelgeving en marktgereedheid, terwijl ervoor wordt gezorgd dat er interoperabiliteit is in het gefragmenteerde financiële ecosysteem van Europa.

Het vaststellen van regels en protocollen

Het succes van FiDA hangt af van het harmoniseren van de mechanismen voor gegevensdeling. Drie kernelementen definiëren dit proces:

  • Technische standaarden: API's moeten voldoen aan ISO 20022 voor betalingsberichten en de Berlin Group-standaarden voor open banking-compatibiliteit. Gegevensformaten zoals JSON of XML zorgen voor machineleesbaarheid, terwijl encryptieprotocollen (TLS 1.3+) en OAuth 2.0-authenticatie de transmissies beveiligen.
  • Gegevenskwaliteitsvereisten: Verplichtingen omvatten real-time updates, gedetailleerde toestemmingscontrole en foutpercentages (<0,1% voor kritische velden). Bijvoorbeeld, hypotheekgegevens moeten het rente-type (vast/variabel), resterende looptijd en zekerheidsdetails bevatten.
  • Compensatiemodellen: Schema’s moeten vergoedingsstructuren voor gegevenstoegang definiëren. De Europese Raad staat kostengebaseerde vergoedingen toe voor formattering en transmissie, met een plafond van €0,002 per API-aanroep voor verzoeken met een hoog volume.

Governance-structuur ontwikkeling

Solide governance voorkomt fragmentatie en zorgt voor verantwoording:

  • Multi-stakeholder commissies: Deze omvatten banken (40%), fintechs (30%), regelgevers (20%) en consumentenadvocaten (10%). De Europese Bankautoriteit (EBA) houdt toezicht op grensoverschrijdende geschillen.
  • Nalevingsmechanismen
    • Geautomatiseerde auditlogs met blockchain-achtige onwijzigbare logs.
    • Kwartaal penetratietests voor API's.
    • Verplichte incidentrapportageportalen 24/7.
  • Geschiloplossing: Een drieledige systeem lost conflicten binnen 30 dagen op:
    • Schemeniveau-bemiddeling
    • Nationale bevoegde autoriteit-beoordeling
    • ESA bindende arbitrage

Fase 3: Implementatie en uitvoering

De laatste fase van FiDA-implementatie geeft prioriteit aan scenario's met een grote impact, waarbij gestandaardiseerde financiële gegevens onmiddellijk waarde ontsluiten. Hypotheekverwerking, kmo-leningen en grensoverschrijdende betalingen komen naar voren als kritieke doelen vanwege hun complexiteit en regelgevingsfrictie.

Bijvoorbeeld, geautomatiseerde hypotheekgoedkeuringsprocessen – mogelijk gemaakt door gestandaardiseerde inkomens-, krediet- en vastgoedgegevens – kunnen de verwerkingstijd verkorten van weken tot uren. Net zo goed profiteren kmo's van geaggregeerd cashflowoverzicht via meerdere banken, waardoor dynamische kredietrisicobeoordelingen mogelijk worden met real-time transactiegegevens.

Mijlpalen

Deze gefaseerde benadering stelt instellingen in staat om eerst laaghangend fruit aan te pakken—zoals het repliceren van PSD2’s succes in betalingsrekeningen—voordat ze complexere producten zoals variabele leningen aanpakken.

Technische Uitdagingen

Drie systemische obstakels domineren de uitvoering:

  1. Gegevensharmonisatie
  2. API-interoperabiliteit
  3. Toestemmingsbeheer

FiDA biedt een gestructureerd pad voor het transformeren van gegevensdeling in de EU, met als doel de klantverwachtingen te herdefiniëren en de volgende golf van embedded finance-oplossingen aan te jagen.

Een artikel van Ximedes.