MiCAR: eerste ervaringen met vergunningaanvragen bij de AFM
Per 22 april 2024 is het AFM loket geopend voor vergunningaanvragen van crypto-asset service providers (CASPs). Enkele aanvragers hebben de eerste fase inmiddels succesvol afgerond. In dit artikel delen Anka Langedijk en Johannes de Jong van advocatenkantoor Osborne Clarke hun vijf belangrijkste inzichten tot nu toe.
Nieuwe aanpak AFM
De Autoriteit Financiële Markten heeft een compleet cryptoteam aangesteld en hanteert duidelijk een nieuwe aanpak: meer interactie met de sector. Een belangrijk initiatief in dit kader is facultatieve pre-scan. Dit is een informele procedure voorafgaand aan de vergunningaanvraag, bedoeld om kennis op te bouwen over belangrijke onderwerpen en biedt aanvragers waardevolle initiële feedback wat weer leidt tot een formele aanvraag van betere kwaliteit.
Dat is een strategie die enkele buitenlandse toezichthouders ook toepassen en bijvoorbeeld ook gebruikt wordt door De Nederlandsche Bank wanneer het een bankvergunning betreft. Daarnaast verstrekt de AFM geregeld updates via een Q&A op de website, nieuwsbrieven en (online) seminars, maar dat zagen we in het verleden al vaker bij de AFM.
Wat ook opvallend is, is dat de AFM zich inzet voor een tijdige behandeling van vergunningaanvragen. Niet alleen opende de AFM als één van de eerste toezichthouders haar vergunningaanvraagloket, maar ook is onze ervaring tot nu toe dat de AFM wettelijke termijnen serieus neemt en vaak zelfs ruim binnen de termijnen met feedback komt. Deze aanpak heeft ertoe bijgedragen dat enkele vergunningsaanvragers de eerste fase, waarin de AFM de volledigheid van de aanvraag beoordeelt, hebben afgerond en nu in de tweede fase van inhoudelijke beoordeling zijn beland.
Voldoende detailniveau, ondanks nog ontwikkeling zijnde wetgeving
De AFM verwacht dat beleidsdocumentatie en procedurele documentatie voldoende gedetailleerd is. Daarbij dient niet alleen rekening worden gehouden met de regels in MiCAR zelf, maar ook met de gedelegeerde handelingen en richtsnoeren van EU-autoriteiten die nog in ontwikkeling zijn.
Het is belangrijk om goed bij te houden wat al beschikbaar is en in welke fase een gedelegeerde handeling of richtsnoer zich bevindt om dan direct de vergunningaanvraagdocumentatie daarmee in lijn te brengen. Dat voorkomt onnodige vertraging en bespoedigt het proces bij de AFM ook. Tot op heden hebben de Europese Unie autoriteiten geen statusoverzicht gepubliceerd voor gedelegeerde handelingen en richtsnoeren. Eventueel kan gebruik worden gemaakt van onze openbare tracker.
Business plan met flowcharts
Het is aan te raden om de voorbereidingen van de vergunningaanvraag te beginnen met een business plan. De activiteitenomschrijving in het business plan kan het beste worden ondersteund met flowcharts van bijvoorbeeld de fiat-, token- en orderflows van de aanvrager.
Het is onze ervaring tot nu toe dat de AFM de flows zeer gedetailleerd wil begrijpen. Het zijn vragen van de AFM waar nog niet iedere aanvrager even goed antwoord op kan geven is onze ervaring. Het is dus zaak daar prioriteit aan te geven voordat een vergunningaanvraag wordt ingediend bij de AFM.
AFM toetst ook andere wetten, zoals DORA
Voor de vergunningaanvraag toetst de AFM niet alleen MiCAR, maar ook de wetten waarnaar MiCAR verwijst. Een belangrijke wet in dit verband is de EU Verordening digitale operationele weerbaarheid, ook bekend als DORA. Hoewel DORA per 17 januari 2025 geldt, beoordeelt de AFM de naleving ervan al tijdens de vergunningaanvraag. Bij de aanvraag verwacht de AFM de belangrijkste beleidsdocumentatie en procedures, inclusief een stappenplan voor DORA-compliance per genoemde datum.
Daarnaast toetst de AFM ook of wordt voldaan aan de Nederlandse anti-witwas- en sanctieregelgeving, de EU Transfer of Funds Regulation (TFR) en de Wet bescherming klokkenluiders. Van deze wetten verwacht de AFM volledig compliant beleidsdocumentatie en procedures bij de initiële aanvraag.
Vvgb aanvragen per 1 juli mogelijk
DNB wordt de bevoegde toezichthouder voor aanvragers van verklaringen van geen bezwaar (Vvgbs). Deze verklaringen moeten worden aangevraagd door natuurlijke en rechtspersonen die 10% of meer direct of indirect kapitaal of stemrechten in de aanvrager hebben, of een vergelijkbare zeggenschap bezitten (ook wel gekwalificeerde deelnemers genoemd).
Vvgb-aanvragen dienen separaat bij DNB te worden ingediend, wat per 1 juli 2024 mogelijk is. De Vvgb-formulieren zijn gelijk aan die voor andere financiële instellingen, zij het met enkele verschillen in detail.
Tot slot
Deze eerste stappen in de voorbereiding op het nieuwe CASP-regime onder MiCAR zijn gezet. Zowel de markt als de AFM werken hard naar de inwerkingtreding van deze regels op 30 december 2024 toe. Als dit momentum behouden blijft, verwachten we dat de eerste vergunningen op die datum worden verleend, wat een belangrijke mijlpaal zal zijn voor de sector.
