Belgen betalen steeds meer met contant geld

Ondanks dat meerdere topeconomen pleiten voor een cash-loze samenleving betalen onze zuiderburen steeds meer met briefgeld. De Belgen haalden in 2014 een recordbedrag van €42 miljard uit geldautomaten, meldde Belgische zakenkrant De Tijd eerder deze week.

Steeds vaker pleiten topeconomen voor het afschaffen van munten en biljetten als betaalmiddel. Bekende voorbeelden zijn de Duitse econoom Peter Bofinger en Harvard-professor Kenneth Rogoff. Niet alleen werkt cashgeld zwartwerk en criminaliteit in de hand, de kosten van het in stand houden van de geldvoorraad zijn ook aanzienlijk.

Volgens Isabelle Marchand, een woordvoerder van Febelfin*, bedraagt “de kostprijs van het printen, beveiligen, controleren en verdelen van contant geld jaarlijks maar liefst €129,5 per Europeaan.” Volgens haar is het in het voordeel van de sector als elektronische betalingen een grotere rol gaan spelen in de sector.

Recordbedrag cashopnames
Het Belgische volk lijkt het niet eens te zijn met de wens voor een cash-loze maatschappij. In totaal is in 2014 €42 miljard opgenomen bij Belgische bankautomaten. Een recordbedrag, blijkt uit de cijfers van Febelfin – het bedrag steeg in vijf jaar tijd met 17%. En niet alleen het bedrag dat is opgenomen, maar ook het totale fysieke geldaanbod is de afgelopen jaren toegenomen. Naar schatting van de Nationale Bank van België (NBB), de centrale bank, is sinds de invoer van de euro in 2002 het totale bedrag aan biljetten in omloop meer dan verdrievoudigd – van €9,7 miljard bij de introductie tot €33,2 miljard in 2014. Dat is ongeveer €3.000 per Belg.

Beveiligingsfirma G4S, die onder andere beveiligde cash-transporten aanbiedt, ziet het gebruik van cash geld ook groeien. Woordvoerder Myriam de Backer vertelt: “De vraag naar beveiligde cash-transporten blijft groeien, vooral ook vanuit kleinere handelaars, zoals buurtwinkeltjes en apothekers.” Zij stelt dat cash altijd belangrijk zal blijven: “Omwille van het zwartgeldcircuit zal het gebruik van cash geld in België niet verdwijnen.”

Elektronische betalingen
Ook de elektronische alternatieven van betalen zijn in België bezig aan een opmars. In de afgelopen vijf jaar steeg het totale bedrag dat met een pinpas of andere betaalkaart werd betaald met 30,7% tot een bedrag van €71,5 miljard in 2013. Bram Boriau, woordvoerder van grootste Belgische betaalkaartverwerker Worldline, is een groot voorstander van elektronische betalingen: “Elektronische betalingen zijn veiliger, sneller en comfortabeler dan betalingen in cash.” En goedkoper: “Elektronisch betalen heeft ook een prijs, maar cashbetalingen zullen altijd duurder zijn. Kleine winkeliers hebben daar soms onvoldoende zicht op, maar het tellen, sorteren, beveiligen, bewaren en transporteren van biljetten kost handenvol geld.”

Om winkeliers en handelaars bewuster te maken van de kosten van cash betalingen pleit VUB-econoom Leo van Hove voor de Noorse aanpak. Een van de weinige Belgische professoren met een specialisatie in betaalsystemen vertelt hoe banken nu de kosten van cash betalingen op een andere manier moeten dekken, bijvoorbeeld door de rente van leningen te verhogen: “Zo ontstaat een scheeftrekking. Noorse handelaars betalen bijvoorbeeld wel aardig om hun cash bij de bank te mogen storten. Daardoor moedigen winkeliers elektronisch betalen aan en komt de betaalmarkt in evenwicht.”

In Scandinavische landen bedraagt het aantal cash betalingen nog maar een derde van het totaal. In Denemarken gaan ze zelfs nog een stap verder; daar is onlangs een wet aangenomen die kledingwinkels, restaurants en tankstations in staat stelt contant geld te weigeren als betaalmiddel.

Europese verschillen
Uit een onderzoek van de Europese Centrale Bank in 2012 blijkt dat betalingen in de EU zo’n €130 miljard aan maatschappelijke kosten met zich meebrengen, en dat de helft daarvan afkomstig is van transacties in contanten. Ook onderzocht de ECB de internationale verschillen in de manier van afrekenen bij retailers.

Terwijl Belgen zo’n 54% van zijn retail-aankopen contant betaald, betalen Grieken in maar liefst 97% van de gevallen met fysieke euro’s. Het Europees gemiddelde voor cashbetalingen ligt op 60%. Volgens een recent onderzoek van De Nederlandsche Bank betalen ook Nederlanders nog in 53% van de gevallen met contant geld – ondanks een voorkeur van 70% van de respondenten voor pinbetalingen.

* De Belgische federatie van de financiële sector (Belgische tegenhanger van De Nederlandse Vereniging van Banken)