Vanwege onzekerheden in de markt stellen bedrijven verduurzamingsinvesteringen uit of worden deze verkleind. Hierdoor stagneert de verduurzaming binnen het Nederlandse bedrijfsleven. Wel vinden bedrijven de noodzaak van verduurzaming steeds belangrijker, en is het steeds vaker onderdeel van de bedrijfsstrategie en beloningsstructuur. Al met al blijft het percentage bedrijven dat daadwerkelijk actie onderneemt al drie jaar steken op zo’n 60%.
Dit blijkt uit het verduurzamingsonderzoek van ING onder een representatieve steekproef van 249 Nederlandse bedrijven (152 mkb-bedrijven en 97 grootbedrijven). De resultaten van het onderzoek zijn gewogen naar omvang van de bedrijven (gemeenten in aantal werknemers). Het onderzoek vond aan het begin van 2022 plaats, vlak voor de start van de oorlog in Oekraïne.
Niet alleen het percentage bedrijven dat verduurzaamt is gelijk gebleven, ook de percentages die neutraal staan tegenover verduurzamen (rond 30%) of aangeven er (zeer) weinig mee bezig te zijn (circa 10%) blijft relatief onveranderd. De onderzochte bedrijven stellen dat de rol van de overheid wat hen betreft dwingender moet. Met name de grotere bedrijven vinden de klimaatacties uit het regeerakkoord een goede aanzet, maar niet specifiek genoeg.
Uitstellen en terugschroeven
Hoewel de investeringen verkleind worden, betekent dit niet dat bedrijven geen waarde hechten aan verduurzaming. Het thema staat nog steeds bovenaan de lijst met strategische prioriteiten, gevolgd door achtereenvolgens kosten besparen, digitaliseren en talent aantrekken (en behouden). Bij 61% vormt verduurzaming een belangrijk onderdeel van de bedrijfsstrategie, een stijging vergeleken met de 52% van drie jaar geleden. Ook worden verduurzamingsdoelstellingen tegenwoordig vaker gekoppeld aan managementbeloningen: gemiddeld 50% tegenover 35% vorig jaar (bij grootbedrijven is dit zelfs 70%).
De huidige financiële situatie – waaronder de stijgende inflatie en de impact van het coronavirus op de wereldeconomie – gooit echter bij zowel middelgrote als grotere bedrijven roet in het eten als het gaat om verduurzaming. Ook de stijgende energieprijzen spelen mee, door de hogere energiekosten worden duurzaamheidsinvesteringen door ondernemingen uitgesteld. 37% van de respondenten geeft daarentegen aan dat dit voor hen juist een reden is om sneller te verduurzamen.
“Het is goed om te zien dat verduurzaming een steeds hogere prioriteit is voor Nederlandse bedrijven”, legt Annemein Kolk (directeur Business Banking Clients ING Nederland) uit. “In het onderzoek dat we nu voor het derde achtereenvolgende jaar doen blijkt wel dat het aantal bedrijven dat actie onderneemt op het gebied van duurzaamheid stagneert en dat investeringen – na een versnelling in 2020 – nu ook uitgesteld en teruggeschroefd worden.”
“Door de ontwikkelingen in Europa stijgen de energieprijzen en dit kan een verder remmend effect op de verduurzamingsplannen voor bedrijven hebben. Dat is begrijpelijk, maar het halen van klimaatdoelen kan geen uitstel gebruiken en juist door de situatie in Europa is het urgenter dan ooit dat de klimaattransitie snel doorzet. Het is goed te zien dat de hogere energieprijzen voor toch ook een substantieel deel van de bedrijven reden is om juist sneller te verduurzamen.”
Duidelijkheid en richting
Als het aan de ondervraagde bedrijven ligt wordt de rol van de overheid dwingender. Dit jaar vindt 56% dat duurzaam ondernemen door de overheid moet worden opgelegd (ten opzichte van 50% drie jaar geleden). Er is met name een flinke stijging te zien bij de vraag of de stikstofuitspraak tot een versnelling van verduurzamingsmaatregelen heeft geleid. Drie jaar geleden antwoordde 41% instemmend, nu stelt 59% dat dit het geval is.
Met name de grote bedrijven vinden de klimaatambities uit het regeerakkoord een goede aanzet, maar niet specifiek genoeg. Volgens hen omdat het akkoord veel elementen, maar weinig echte beslissingen. Wel heeft de Nederlandse overheid dit jaar een significant grotere rol gespeeld bij de verduurzaming van bedrijven en ruim de helft van de respondenten stelt positief te zijn over de haalbaarheid van de Europese Green deal.
Doorberekenen
Al met al verwacht 61% van de ondervraagde bedrijven uiteindelijk dat verduurzaming leidt tot een positieve impact op het bedrijfsresultaat (tegen 45% vorig jaar). De onderzoekers van ING leggen uit dat bedrijven denken dat klanten meer bereid zijn om doorberekende kosten voor verduurzaming te betaling: 66% tegen 47% in 2021.
Overigens berekent minder dan de helft van de bedrijven de kosten van verduurzaming momenteel door aan hun klanten; 60% van hen laat het ten koste gaan van hun winstmarge. Daarnaast denken grote bedrijven dat hun klanten vaker bereid zijn de doorberekende kosten gerelateerd aan verduurzaming te betalen dan mkb-bedrijven.