De financiële situatie van Nederlandse huishoudens is het afgelopen jaar verslechterd. Waar in 2021 de Nederlandse huishoudens nog redelijk verdeeld waren over de vier gezondheidsniveaus, steken de financieel kwetsbare en de financieel ongezonde huishoudens er afgelopen jaar uit met beiden 30%. Tegelijkertijd zakte het aandeel gezonde huishoudens van 27 naar 21 procent, terwijl het aandeel financieel toereikende huishoudens daalde van 24 naar 19 procent.
Dat blijkt uit onderzoek van Deloitte (in samenwerking met Nibud en Universiteit Leiden). Om inzicht te krijgen in de financiële gezondheid van Nederland heeft het advieskantoor onderzoek uitgevoerd onder 5.000 Nederlandse huishoudens.
Hierin is gevraagd naar hun situatie, gedrag, houding en gevoelens ten aanzien van de onderliggende domeinen Inkomen, Uitgaven, Sparen, Lenen en Planning, en de balans daartussen. De onderzoekers hebben ook de kennis van de respondenten van financiële zaken en inzicht in het rapport meegenomen.
Wendy Brink-den Niewenboer legt uit dat er sprake is van financiële gezondheid als huishoudens in staat zijn – en het gevoel van controle hebben – om op een comfortabele manier aan alle financiële verplichtingen te voldoen en de financiële zekerheid op te bouwen om levensdoelen na te streven.
“Bij financiële gezondheid gaat het erom dat de domeinen Inkomen, Uitgaven, Sparen, Lenen en Planning met elkaar in balans zijn. Door de economische ontwikkelingen in 2022 is deze balans bij een deel van de Nederlandse huishoudens (verder) verstoord geraakt.”
Onzekerheid neemt toe
Zo blijkt onder meer uit het onderzoek dat bijna een op de vier huishoudens (zeer) onzeker is over de haalbaarheid van grotere uitgaven, zoals een vakantie, klusprojecten in huis of de aanschaf van een auto. Ter vergelijking: in 2021 ging het nog om één op de zes huishoudens. Ook is de zekerheid omtrent het afbetalen van een hypotheek afgenomen, waar in 2021 66% van de respondenten nog geloof hadden om bijtijds de hypotheek af te betalen, is dat in 2022 afgenomen naar 44%.
Niet alleen de onzekerheid is toegenomen, ook het aantal huishoudens dat moeite heeft met het betalen van noodzakelijke kosten voor levensonderhoud is afgelopen jaar gestegen naar 18% (van 12%).
Aan de andere kant van het spectrum is het aantal Nederlandse huishoudens dat probleemloos alle rekeningen konden betalen afgenomen naar 54% (van 65%). Desondanks slaagt een ruime meerderheid van deze groep (89%) er uiteindelijk in om rekeningen te betalen zonder daarbij tegen een achterstand aan te lopen.
Overschatting
Daarnaast stelt Deloitte dat het onderzoek de relatie tussen financiële gezondheid en financiële kennis bevestigt. Meerdere subgroepen waarvan de financiële gezondheid onder druk staat, lijken namelijk ook achter te blijven als het aankomt op hun financiële kennis en vaardigheden.
De onderzoekers noemen het daarbij opvallend dat Nederlanders hun eigen financiële kennis lijken te overschatten. Hierdoor zou de kans bestaan dat zij minder actief om hulp vragen of op zoek gaan naar duidelijkere informatie. Dit omdat ze ervan uitgaan het wel te begrijpen of het niet van belang achten voor hun financiële gezondheid.
Een continu proces
Peter van Loon (Partner Financial Services bij Deloitte) benadrukt dat financiële gezondheid een actueel thema is én iedereen raakt. Hij noemt het zorgelijk dat het aantal Nederlanders dat financieel kwetsbaar of ongezond is, verder is toegenomen.
“Hoewel er maatschappelijke initiatieven zijn die financieel kwetsbare en ongezonde huishoudens op korte termijn ondersteunen, mogen we niet uit het oog verliezen dat financiële gezondheid, en het verbeteren ervan, een continu proces is.”
Voor een structurele verbetering van de financiële gezondheid van Nederlandse huishoudens is er volgens Van Loon gerichte en gedeelde verantwoordelijkheid vanuit het bedrijfsleven en de overheid nodig.
Het volledige onderzoek is hier te vinden.