De verscheidenheid aan betaalmethodes waar scholieren gebruik van kunnen maken, zorgt voor een gebrekkig overzicht over hun geldzaken. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Betaalgedrag scholieren’ van het Nibud en ABN AMRO onder 1.600 leerlingen in het voortgezet onderwijs.
Uitstaande betaalverzoeken, nog niet teruggestuurde aankopen en achteraf betalen kunnen volgens de onderzoekers een vertekend beeld geven van de daadwerkelijke financiële situatie.
“Scholieren kunnen hierdoor grip op hun geldzaken verliezen omdat ze denken dat ze meer of minder kunnen besteden dan daadwerkelijk het geval is”, legt Nibud-directeur Arjen Vliegenthart uit.
“Het is belangrijk dat je voor je achttiende leert om zaken goed op een rijtje te zetten. Als volwassene krijg je er alleen maar meer mee te maken en dan moet je echt zelf problemen zien te voorkomen.”
Geen compleet beeld
Het onderzoek toont aan dat scholieren vaker hun banksaldo checken dan vijf jaar geleden. Wekelijks doet 66% dit, in 2020 was dat nog de helft van de ondervraagden. Met behulp van de bankapp maken ze ook vaker dan toen een overzicht van hun inkomsten en uitgaven.
Desondanks geven de bedragen die ze op hun bij- en afschrijvingen zien niet altijd een compleet beeld. Zo weet maar 43% van de respondenten hoeveel contant geld zij hebben.
Zo kunnen er betaalverzoekjes zijn die nog betaald of geïnd moeten worden, openstaande betalingen van online bestellingen of juist geld retour ontvangen worden als aankopen nog moeten worden teruggestuurd. Ook het eventuele aanwezige contante geld wordt vaak niet meegenomen in het overzicht.
“Uit de gesprekken die we met jongeren hebben gevoerd, bleek ook dat velen zich niet bewust zijn van hoeveel ze uitgeven aan drankjes en snacks onderweg”, stipt Babet Boswinkel (jongeren- en geldexpert bij ABN AMRO) aan. “Terwijl zij aangeven dat dit inzicht hen zou helpen om bewuster met hun geld om te gaan.”
Buy now, pay later
In het rapport wordt ook het gebruik van betaalmethodes onder scholieren onder de loep genomen. Zo blijkt dat 13% van de ondervraagden ongehinderd gebruik maakt van de mogelijkheden van buy now, pay later.
Officieel mag dat pas vanaf 18 jaar, maar een leeftijdscheck ontbreekt. De onderzoekers waarschuwen dat BNPL kan leiden tot betalingsproblemen; bijna een kwart van de gebruikers ervan heeft een rekening weleens te laat betaald. Meer dan de helft van hen weet niet dat er een leeftijdsgrens voor achteraf betalen geldt.
Inzicht geven
Tikkies en andere betaalverzoekjes blijken populair onder scholieren. Driekwart van de scholieren maakt er gebruik van en stuurt gemiddeld zo’n twintig verzoekjes per maand. Een derde geeft aan dat verzoekjes niet altijd worden betaald en nog eens een derde heeft moeite met het bijhouden van de betaalverzoekjes.
Volgens de onderzoekers kunnen banken hier een rol spelen in het krijgen en houden van overzicht. “Jongeren groeien op in een wereld waarin digitale betaalmogelijkheden de norm zijn”, stelt Boswinkel. “Toch begint hun financiële educatie vaak nog met muntjes en briefgeld. Door hen vroeg digitaal inzicht te geven in hun geldzaken en dit te ondersteunen met slimme tools, helpen we hen financieel vaardig en zelfverzekerd op te groeien.”
Op is op
Al met al geeft ruim de helft van de scholieren aan weleens geld tekort te komen – vergelijkbaar met 2020. Het verschil met toen is dat scholieren nu vaker extra geld vragen aan ouders of vrienden vragen om wat voor te schieten.
De onderzoekers benadrukken daarbij dat het belangrijk is dat jongeren leren omgaan met een budget dat niet oneindig is. “Op is op is echt een onmisbaar gegeven in de financiële opvoeding”, vertelt Vliegenthart. “Het dwingt je om keuzes te maken en leert je hoe je kunt rondkomen.”
Het Nibud constateert echter dat er iets minder scholieren zijn die zakgeld krijgen en dat er een flinke daling is in het aantal dat kleedgeld krijgt. Het Nibud adviseert ouders dan ook nadrukkelijk om scholieren wél hun eigen budget te geven.
“Beide zijn bij uitstek geschikt om te leren omgaan met geld. Uit eerder onderzoek weten we dat voor omgaan met geld ‘jong geleerd is oud gedaan’ overduidelijk opgaat”, aldus de onderzoekers.