‘Stop met aanbieden €500-biljet’

Schaf het biljet van €500 maar af. Dat zegt Theo Akse, teamleider bij Financial Intelligence Unit (FIU), in een exclusief interview met De Telegraaf. Het is volgens hem de meest effectieve manier om de georganiseerde criminaliteit - en de handel in drugs in het bijzonder - te dwarsbomen.

Volgens De Telegraaf heeft meer dan de helft van de Europeanen nog nooit een biljet van €500 euro in handen gehad. En dat terwijl het biljet toch al bijna twintig jaar in omloop is. Het paarse briefje is ook nog altijd wettig betaalmiddel, al zijn er maar weinig winkels die het willen accepteren. Verkopers van stickers met daarop de tekst ‘Wij accepteren geen biljetten van...’ doen gouden zaken. Als het aan Theo Akse van de Nederlandse tak van de Financial Intelligence Unit (FIU) ligt, stoppen we helemaal met het biljet.

Latijns-Amerika, Mexico en China

“Uit onze analyses blijkt dat grote hoeveelheden contant geld uit Nederland verdwijnt naar landen Latijns-Amerika, Mexico en China”, zegt Akse, waarbij de krant benadrukt dat hij dit op persoonlijke titel zegt. “Terwijl je in die landen nog geen pakje boter met een eurobiljet kan afrekenen.”

Dat Akse juist nu in het nieuws is met deze uitspraak is geen verrassing. Recent zijn namelijk de laatste Europese centrale banken gestopt met de uitgifte van nieuwe €500-biljetten. Het heeft dus de aandacht van Europese beleidsmakers. De biljetten worden te veel gebruikt voor de verkeerde doeleinden. Volgens Akse heeft een uitgiftestop weinig zin, want het biljet behoudt de waarde die het nu al heeft. “Criminelen halen hun schouders op, er zijn nog honderden miljoenen vijfhonderdjes in de markt. Ze kunnen gewoon doorgaan met wat zij al jaren doen.”

Kwestie van volume

Wat is nu het nut van grote biljetten afschaffen, in de strijd tegen criminaliteit? Akse legt uit dat hem dat zit in het volume van contante betalingen. “De verkoop van een kilo coke levert in de detailhandel, dus met het geld dat kleine dealers van klanten krijgen, een dik pak bankbiljetten met ongeveer eenzelfde gewicht op. Dan kun je nagaan welke karrenvrachten aan bankbiljetten verplaatst moeten worden voor de betalingen van een transport met honderden, of zelfs duizenden kilo’s cocaïne. Maar als de criminelen de kleine coupures kunnen omzetten in 500-eurobiljetten, dan slinkt het volume enorm en zakt het gewicht van de geldstapel terug van een kilo naar 70 gram.”

Het volume is één van de redenen dat de Amerikanen gestopt zijn met het $1000-biljet. De grootste is nu nog $100, wat ongeveer een vertienvoudiging van het gewicht betekent, uitgaande van gelijke bedragen. Met euro’s zal het zo’n vaart niet gaan, daar er ook nog biljetten bestaan van €200 en van €100. Maar toch, een rekenvoorbeeld: met een straatwaarde van €50 per gram cocaïne is een levering van 1.000 kilogram €50.000.000 waard. Dat zijn 100.000 briefjes van €500. Verdwijnt het paarse briefje, dan is er opeens tenminste sprake van 250.000 briefjes van €200. Nu is 1.000 kilogram wel een flinke zending, maar niet uitzonderlijk, getuige de vangsten van douanes in grote havens als Antwerpen of Rotterdam. En dan gaat het nog maar om het gedeelte dat gesnapt wordt, wat vermoedelijk een fractie is van het deel dat niet gesnapt wordt en zijn weg richting dealers en verslaafden vindt.

Symbolische maatregel

Akse stelt dat het verkleinen van coupures het voltooien van transacties een stuk lastiger maakt, vanwege toegenomen volumes geld. Volumes die makkelijker te ontdekken zijn, simpelweg vanwege hun grootte. Dan is echter wel een verbod nodig op de paarse briefjes. “Het klinkt inderdaad als een daadkrachtige maatregel, omdat er wordt aangegeven dat er met de uitgifte gestopt wordt wegens het veelvuldig gebruik ervan in het criminele milieu. (...) Maar door het biljet ondertussen wel gewoon als wettig betaalmiddel te blijven accepteren, halen criminelen hun schouders op bij deze maatregel.”