Frank Elderson start vandaag als directeur bij ECB

Frank Elderson treedt per vandaag formeel in dienst als directielid bij de Europese Centrale Bank (ECB). Daarmee neemt hij na ruim twintig jaar afscheid bij De Nederlandsche Bank (DNB), waar hij sinds 2011 directielid was. Elderson is de eerste Nederlandse in het dagelijks bestuur van de ECB sinds Wim Duisenberg in 2003.

Frank Elderson wisselt Amsterdam per vandaag om voor Frankfurt am Main, het financiële hart van continentaal Europa. De centrale bankier neemt de zetel over van de Luxemburger Yves Mersch, voor een termijn van maximaal acht jaar. De exacte invulling van de taken van Elderson vindt begin januari plaats, maar het ligt voor de hand dat Elderson – van huis uit jurist – ook de portefeuille juridische zaken over zal nemen van Mersch. Naast juridische zaken wil Elderson zich in elk geval laten gelden op het vlak van het tegengaan van witwassen én verduurzaming in brede zin. 

Gesoebat over geslacht

Het was geen uitgemaakte zaak dat Elderson ook daadwerkelijk zou toetreden tot het dagelijks bestuur van de ECB. Niemand twijfelde aan zijn competenties, maar in de huidige maatschappij is het al snel dat je als blanke man van middelbare leeftijd iets uit te leggen hebt. Het Europees Parlement maakte het hem in een plenaire sessie niet eenvoudig, maar uiteindelijk stemde de meerderheid voor zijn kandidatuur. 

De VVD vond het bijvoorbeeld allemaal niet zo’n probleem. De liberalen keken vooral naar de persoon Elderson en bestempelden hem als ‘the right for the job’. De PvdA echter stemde tegen de voordracht van Elderson, uitsluitend vanwege dienst geslacht. “Dan moet je misschien, hoe goed Elderson ook is, een keer een streep trekken", aldus de sociaal-democraten.

In gesprek met het FD gaat Elderson in op de noodzaak om tot een Europees deltaplan tegen witwassen te komen. Witwassen is immers allesbehalve een nationaal probleem. Sterker nog, criminelen maken gretig gebruik van de verschillen in aanpak in verschillende jurisdicties en gaan bijzonder internationaal te werk. Daarvoor is een ook een stukje mentaliteitsverandering nodig, iets wat hij in Nederland al heeft zien plaatsvinden.

Overtuiging in poortwachtersfunctie

“Ik hoor bankiers niet meer zeggen dat ze zijn opgescheept met een taak die eigenlijk niet bij ze hoort. Dat is ontzettend belangrijk, want DNB heeft beperkte middelen”, aldus Elderson in gesprek met het FD. “Het is van belang dat banken er zelf van overtuigd zijn dat het moet. De samenleving eist dat ook. Dat iedereen alles doet om fraude, witwassen en terrorisme tegen te gaan. Die absolute overtuiging is er nu in de top van de banken, het heeft er de allerhoogste prioriteit.”  

In zijn algemeenheid vindt Elderson dat er in het afgelopen decennium in de financiële wereld veel zaken ten goede zijn veranderd. Bijna de gehele periode stond in het teken in het terugwinnen van vertrouwen van politiek en maatschappij, na de kredietcrisis. Tegenover het FD zegt hij: “Als toezichthouder die zijn sporen heeft verdiend met streng zijn op de financiële sector, vind ik dat we best wel wat trotser mogen zijn op onze banken. Ze verdienen lof voor alle inspanningen die ze zich getroosten. Het is met de uitdagingen op dit moment niet eenvoudig om bankier te zijn.”

Meerdere grote uitdagingen

Naast het witwassen zijn er namelijk nog enkele grote uitdagingen voor bankiers. De lage rentestanden zijn er daar één van. Het raakt direct aan de verdiencapaciteit van banken, die aan de andere kant kosten voor compliance en digitale transformatie zien toenemen. Het verlagen van de bankenbelasting – in 2012 ingevoerd –  zou een middel kunnen zijn om die verdiencapaciteit iets te verhogen. Elderson houdt zich hierover echter op de vlakte en noemt het wel of niet iets doen aan die belasting een politieke keuze. 

Misschien wel het allergrootste dossier waarop banken moeten veranderen is verduurzaming. Een duurzaam investeringsbeleid is in de gehele geschiedenis van het bankwezen nooit echt leidend geweest, enkele niche-instellingen daargelaten. Als Nederlandse toezichthouder is Elderson in de afgelopen jaren een fanatiek aanjager geweest van verduurzaming in de financiële sector, iets wat hem zelfs een topnotering opleverde (vierde, red.) in de Duurzame 100 van dagblad Trouw. 

“We hebben binnen ons mandaat een taal gevonden, geschraagd met cijfers, om banken, verzekeraars en pensioenfondsen erop aan te spreken dat ze hun risicomanagement moeten aanpassen op klimaatrisico's en op het belang van biodiversiteit, zoals bijvoorbeeld de rol van insecten bij de oogst.” Elderson noemt dit in het FD het inzetten van de hefboom als toezichthouder voor duurzaamheid. Banken kunnen op hun beurt hun hefboom daarvoor gebruiken richting klanten die financiering zoeken.