Rechtszaak bunq zet discussie witwasaanpak DNB op scherp
Dat De Nederlandsche Bank en bunq elkaar al vier jaar lang in de haren zitten is velen onopgemerkt gebleven. Tot afgelopen vrijdag – toen de twee partijen tegenover elkaar stonden in het College van Beroep voor het bedrijfsleven omtrent de invulling van de poortwachtersfunctie door bunq. De toezichthouder is namelijk van mening dat de online bank zijn klanten vooraf beter moet screenen. Bunq daarentegen noemt de witwasregels van DNB oubollig.
De discussie maakt veel tongen los in de bancaire sector, maar wat is er nou eigenlijk aan de hand? Om die vraag te beantwoorden moeten we terug naar het jaar 2018 – DNB liet destijds weten dat bunq zijn klanten vooraf beter moest screenen en daarbij gebruik moest maken van een analysemethodiek die een vaste set regels volgt. Bunq is juist van mening dat die verplichte aanpak ouderwets is, minder effectief en niet ingericht op een digitale bank.
De online bank wil daarom gebruik maken van een lerend systeem gebaseerd op Artificial Intelligence, maar die wens strookt niet met de eisen van DNB. De discussie gaat echter verder dan een professioneel meningsverschil. Bunq-CEO en oprichter Ali Niknam stelt dat er ook sprake is van pesterijen, intimidatie en onkunde. “De wijze waarop DNB handhaaft zet ons terug in de tijd en gooit de innovatie van effectieve transactiemonitoring in het slot”, legde Niknam uit voor het college.
“De resultaten interesseren ons niks. We willen gewoon dat je doet wat we zeggen”, zou een DNB-afdelingshoofd tegen Niknam hebben gezegd. Daarnaast beargumenteerde bunq dat de verplichte vragen (bij het screenen van nieuwe klanten) een schijnveiligheid creëren. Het AI-systeem van bunq zou daarom veel beter werken. “We kijken naar meer dan 500 datapunten bij machine learning en dan wil DNB met twee vragen het systeem veiliger maken?”, vraagt bunq zich hardop af.
Eindelijk
Het Financieele Dagblad schrijft dat de rechtszaak tussen bunq en de toezichthouder als een bom is ingeslagen binnen de financiële sector. Branchegenoten zouden volgens de krant de stap van bunq “moedig” noemen en een rechtszaak noodzakelijk achten. “De kritiek op het witwasbeleid van DNB wordt breed gedeeld”, concludeert het FD. Niet geheel gek wellicht – in het recente verleden schikten ING en ABN AMRO voor miljoenenbedragen met het OM, vanwege tekortkomingen in hun antiwitwasaanpak.
“Iedere vorm van zoeken naar optimalisaties in de witwasbestrijding wordt door DNB al tien jaar door regeltjes weggeduwd. Niemand durft tegen de toezichthouder in te gaan”, stelt een anonieme topbankier tegenover het FD. “Het witwasbeleid gaat echt nergens meer over. Eindelijk gaat er iemand tegen in.”
Een ex-toezichthouder legt (eveneens anoniem) in het FD uit dat de grootbanken zien dat het systeem van DNB ineffectief is. “Van DNB mag niets aan je aandacht ontsnappen. Daardoor gaat er veel capaciteit naar kruimeldieven. Wat niet aan de oppervlakte ligt glipt erdoor. En dat zijn de grote vissen. Voor die dossiers is een veel slimmere en andere aanpak nodig. Maar DNB biedt daar geen enkele ruimte voor.”
Intensief toezicht
Overigens kan bunq in zijn rechtszaak tegen de toezichthouder rekenen op de steun van de Nederlandse Vereniging van Banken. Een woordvoerder van de brancheorganisatie stelt in de krant dat het toezicht op de naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme meer op het resultaat gericht zou moeten zijn, en minder op het formele proces zelf.
Ook vanuit de politiek klinkt steun voor het ‘verzet’ van bunq. Volgens Tweede kamerlid Henk Nijboer (PvdA) kan én moet de aanpak van foute transacties beter. “Bunq heeft natuurlijk gelijk dat er een papieren veiligheid ontstaat als je een crimineel vraagt wat hij van plan is.” Het FD schrijft dat de rechtszaak op de voet wordt gevolgd door het ministerie van Financiën – een woordvoerder stelt dat men bij de toezichthouder zal informeren of het toezicht “nog voldoende aansluit op de huidige praktijk van vergaande digitale dienstverlening”.
DNB gaat tot slot niet in op de vragen van het FD. Wel stelt een woordvoerder (per e-mail) dat het voor DNB belangrijk is dat de financiële sector zijn rol als poortwachter tegen financieel economische criminaliteit goed vervult. “Daarom houden wij daar intensief toezicht op.”
