Starters op de woningmarkt hebben het afgelopen jaren steeds moeilijker gekregen. De Volksbank heeft een position paper opgesteld waarin de bank verschillende aanbevelingen doet die de betaalbaarheid van woningen voor starters kunnen verbeteren. Zo pleit de bank voor het stopzetten van de jaarlijkse verlaging van de maximale Loan-to-Value en het stimuleren van doorstroming van scheefwoners. Daarnaast is de Volksbank voorstander van het Bouwspaarmodel, dat een cultuurverandering teweeg kan brengen in de Nederlandse woningmarkt.
Bij meer dan 90% van de jongeren gaat de voorkeur uit naar een koopwoning als het gaat om het betreden van de woningmarkt. Dat blijkt uit recent onderzoek van GfK. Verschillende ontwikkelingen op de Nederlandse woningmarkt hebben er echter voor gezorgd dat de aanschaf van een koopwoning steeds moeilijker is geworden voor starters. De huizenprijzen zijn gestegen, de leennormen worden aangescherpt en de studieschulden zijn opgelopen door de overgang van studiefinanciering naar het leenstelsel. Daar komt bovenop dat starters vaak het benodigde spaargeld missen om de kosten naast de aanschaf van de woning (de kosten koper, verhuiskosten en aanschaf van onder andere meubilair) te kunnen bekostigen.
Om de toenemende problematiek van jongeren om een huis te kopen te bespreken organiseert de Commissie Wonen en Rijksdienst op 13 september 2017 het Rondetafelgesprek Starters op de woningmarkt. Verschillende spelers uit zowel de financiële als de vastgoedsector zijn uitgenodigd om deel te nemen aan het gesprek. Iedere deelnemer is gevraagd om van te voren zijn standpunten uit te werken in een position paper. Naast hypotheekverstrekker Obvion, die verschillende oplossingen aangedragen heeft om de woningmarkt beter betaalbaar te maken voor starters, neemt ook de Volksbank deel aan het Rondetafelgesprek.
Tijdens het gesprek wordt de bank vertegenwoordigd door CEO Maurice Oostendorp, die benadrukt dat de vooruitzichten voor starters “niet bepaald gunstig” zijn. “Als de rente weer gaat stijgen, zal het nog moeilijker worden een woning te kopen binnen de vigerende leennormen”, aldus Oostendorp. “Eigen woningbezit dreigt hierdoor voor grote groepen starters onbereikbaar te worden.”
Maar ook in de huursector ondervinden starters problemen. Een schaars aanbod zorgt voor lange wachtlijsten voor sociale huurwoningen en stijgende prijzen in de vrije sector. “Al jaren is de groei van het aantal huishoudens groter dan de groei van het aantal woningen. Dit tekort loopt de komende jaren nog verder op. De voortdurende stijging van huren in de vrije sector en de prijzen van koopwoningen zijn hierdoor eenvoudig te verklaren”, stelt de CEO. Hij roept daarom woningcorporaties, lokale overheden, ontwikkelaars en bouwers op om versneld bouwplannen te realiseren, passend bij de behoefte.
Korte termijn maatregelen
In het position paper dat de Volksbank heeft opgesteld in voorbereiding op het Rondetafelgesprek van de Commissie Wonen en Rijksdienst, stelt de bank enkele maatregelen voor die op de korte termijn de betaalbaarheid van de woningmarkt voor starters kunnen verbeteren. Ten eerste wijst de bank op het nog steeds hoge aantal scheefwoners – huishoudens die in een sociale huurwoning wonen, maar daar eigenlijk een te hoog inkomen voor hebben. “De Volksbank adviseert overheid en corporaties om nog eens goed naar deze problematiek te kijken en te overwegen aanvullend beleid te maken om deze groep te laten doorstromen”, aldus Oostendorp.
Ook raadt De Volkbank de overheid aan om de maximale Loan-to-Value niet verder te verlagen. In 2018 mogen Nederlanders nog maximaal 100% van de waarde van de woning als hypotheek aanvragen. “De starter zal dan voor een gemiddelde starterswoning al gauw zo’n €8.000,- aan eigen spaargeld moeten inbrengen om de kosten koper te kunnen betalen”, vertelt de CEO, die daaraan toevoegt dat dit spaargeld vaak ontbreekt. Verder wijst de bank ook op de mogelijkheid om de overdrachtsbelasting te beperken of af te schaffen voor starters en om de inkomensnormering voor starters te versoepelen.
Bouwsparen
Voor de lange termijn stelt de Volksbank voor sparen voor een eigen woning te stimuleren onder Nederlandse jongeren. Hoewel volgens onderzoek van GfK ruim 90% van alle Nederlanders spaart, spaart bijna niemand voor de aankoop van een woning. Door een fiscale beloning toe te kennen aan het hebben van hypotheekschuld (hypotheekrenteaftrek), is volgens de bank een cultuur ontstaan van maximaal lenen en weinig aflossen.
“De Volksbank pleit al jaren voor meer balans in de overheidsstimulering van lenen en sparen voor een eigen woning. Het Bouwspaarmodel, zoals dat in veel Europese landen met succes wordt toegepast, is het middel bij uitstek om deze cultuurverandering te bewerkstelligen”, vertelt Oostendorp. Hij vervolgt: “Bouwsparen is een manier van woning financieren die voor de koper financieel gunstig is qua maandlasten en schuldverloop. De consument leent minder, waardoor de LtV-ratio daalt, wat resulteert in een lagere hypotheekrente.”
Bouwsparen gaat uit van een gesloten gemeenschap van spaarders en leners met als enig doel het financieren van woningbezit. Spaargeld van deelnemers wordt samengebracht in een Bouwspaarkas van waaruit woningaanschaf van andere deelnemers kan worden bekostigd. Omdat via dit model minder gebruik wordt gemaakt van bestaande stimuleringsmaatregelen zoals de fiscale hypotheekrenteaftrek, NHG en startersleningen, levert het omarmen van Bouwsparen ook budgettair voordeel op voor de overheid.