Van kwetsbaar naar betrouwbaar: de kracht van brondata tegen hypotheekfraude
In februari vindt in Utrecht de 35e editie van het Hypotheken Event plaats. Het is een editie waarin één onderwerp nadrukkelijk naar voren komt: hypotheekfraude ontwikkelt zich razendsnel en raakt steeds meer schakels in de keten. Tijdens een break-out sessie gaan Gert Vasse, Non-Executive Director bij Ockto, en Gert-Jan van Dijke, Account Director bij Ockto, in op de nieuwste fraudevormen en de rol van brondata om die ontwikkeling te keren.
Ockto stelt consumenten in staat om hun eigen brondata veilig en rechtstreeks vanuit officiële databronnen te delen. Daarmee beschikken aanbieders, adviseurs en andere ketenpartners over gegevens die technisch, inhoudelijk en juridisch verifieerbaar zijn. “Dat is essentieel als je fraude wilt voorkomen en risico’s vroegtijdig wilt herkennen”, aldus Van Dijke.
Wat er precies speelt in de markt
“De aandacht voor hypotheekfraude is enorm toegenomen, maar tegelijkertijd onderschatten veel partijen de schaal en de professionaliteit ervan”, aldus Vasse. “We zien fraude die niet meer bestaat uit een slordig document of een onlogische aanpassing, maar uit zeer overtuigend gemanipuleerde informatie. Kwaadwillenden weten precies hoe het hypotheekproces werkt en waar de zwakke plekken zitten.”
Van Dijke sluit zich daarbij aan. “Het is niet incidenteel; mensen die kwaad in de zin hebben, bereiden zich voor, gebruiken digitale technieken en passen hun aanpak voortdurend aan. Ze begrijpen welke documenten essentieel zijn en richten zich precies op dat deel van het proces waar de kans op detectie het kleinst is.”
Hoe fraudeurs te werk gaan
Volgens Vasse zijn fraudeurs steeds moeilijker te herkennen. “Ze maken gebruik van contacten binnen bepaalde netwerken, hoogwaardige software, toegang tot bestaande datasets en slimmigheden die lijken op echte patronen. Je ziet soms documenten die zó realistisch zijn dat zelfs ervaren professionals het onderscheid nauwelijks kunnen maken. En dat is precies de bedoeling van kwaadwillenden. Als iets er betrouwbaar uitziet, zakt de alertheid.”
Van Dijke vult aan dat het niet alleen om losse documenten gaat. “Het gaat om dossiers die als geheel geloofwaardig ogen. De samenhang klopt, de gegevens corresponderen met eerdere patronen en soms zijn zelfs werkgeversgegevens slim vervalst. Het is geen knip-en-plakfraude, het is een bijna industriële aanpak waarin documenten tot op detailniveau worden aangepast.”
Waarom dit risico steeds zwaarder weegt
Vasse ziet de gevolgen in de volle breedte van de markt. “Fraude gaat niet alleen over een verkeerd verstrekte hypotheek. Het raakt de hele keten: acceptatieprocessen, risicobeheer, portefeuilles, toezicht, kosten en uiteindelijk het vertrouwen van consumenten en toezichthouders.”
Van Dijke benadrukt de impact op risicobeheer. “Een portefeuille kun je alleen goed beoordelen als de onderliggende gegevens betrouwbaar zijn. Ik ben het volledig met Gert eens: zodra er twijfel ontstaat over de herkomst van data of documenten, ondermijn je de basis waarop je risico’s beoordeelt. Dat is precies waarom brondata zo belangrijk wordt.”
De bijdrage tijdens de HDN Brondata Meeting
Tijdens de recente meeting van het Hypotheken Data Netwerk (HDN) was fraude een hoofdonderwerp. Vasse vertelt: “Wij hebben laten zien wat de belangrijkste fraude-indicatoren zijn en dat brondata een structurele verandering teweeg kan brengen. Als je gegevens rechtstreeks van de bron ophaalt, is er geen ruimte meer om ze aan te passen. Het voorkomt niet alleen fraude, het maakt ook zichtbaar hoe en waar afwijkingen ontstaan; bijvoorbeeld door crosschecks te doen tussen enkele databronnen en de daarnaast aangeleverde documenten.”
Van Dijke voegt toe dat de sector al stappen zet. “Er zijn steeds meer adviseurs, aanbieders en intermediairs die brondata standaard in hun proces opnemen. Het zorgt voor minder foutgevoelig werk, een snellere klantreis en een veel hogere mate van zekerheid. Je haalt ruis uit het proces.”
Waar de grootste risico’s zitten
Volgens Van Dijke ligt het grootste risico aan het begin van het klantproces. “Dit is het moment waarop de aanvraag wordt ingediend bij een hypotheekverstrekker en documenten worden aangeleverd. Daar is de bandbreedte voor manipulatie het grootst. En dát is precies waar je met brondata het verschil maakt: je verwijdert in één keer de grootste fraudegevoelige schakel.”
Vasse ziet daarnaast dat een deel van het risico verschuift. “Fraudeurs zoeken altijd naar gaten. Dus op het moment dat je één onderdeel sluit, verschuift het probleem. Daarom moet je brondata niet zien als een losse maatregel, maar als onderdeel van een bredere aanpak waarin systemen, processen en controles beter op elkaar worden afgestemd.”
Wat er nodig is voor een structurele oplossing
“De richting is helder”, zegt Vasse. “Als sector moeten we toe naar een model waarin brondata de norm is. Niet als extra optie, maar als basis waarop we werken. Daarmee verklein je niet alleen de risico’s, je creëert ook een eerlijk en transparant proces voor consumenten.”
Van Dijke benadrukt dat samenwerking cruciaal is. “Fraude is niet iets wat je als individuele partij oplost. Het vraagt technische standaardisatie, gezamenlijke afspraken en een manier van werken die door de hele keten gedragen wordt. Alleen dan maak je het fraudeurs moeilijker.”
Hypotheken Event 2026
Op 10 en 11 februari is het zover: het Hypotheken Event. Het zijn twee dagen waarin bestuurders, innovators, risicomanagers en adviseurs met elkaar in gesprek gaan over thema’s die bepalend zijn voor het komende jaar.
Vasse en Van Dijke verzorgen op 11 februari een break-out sessie over hypotheekfraude bestrijden met brondata. Zij laten, aansluitend op een presentatie Hypotheekfraude: risico’s, realiteit en respons’ van Pim Jansonius, Chief of Operations bij Politie Amsterdam, zien welke fraudevormen zich ontwikkelen, waar de grootste kwetsbaarheden zitten en hoe brondata de keten structureel kan versterken.
Schrijf je hier in voor het Hypotheken Event van Outvie.
