In aanloop naar het AML Event dat onlangs werd gehouden op landgoed Duin & Kruidberg sprak Jeroen Broekema van de Leaders in Finance-podcast met Marit Hoegen en Hilko van Rooijen. Beiden zijn werkzaam als Director Forensic & Financial Crime bij Deloitte en spraken met Broekema over de uitkomsten van een enquête, die in samenwerking met Leaders in Finance tot stand kwam. De resultaten van de enquête zijn verwerkt in het rapport AML Leaders Survey 2022.
De aanpak van witwassen is een thema dat in Nederland over de hele linie breed gedragen wordt. Zowel publieke als private partijen doen veel aan de bestrijding van financiële criminaliteit. De poortwachtersfunctie van financiële instellingen speelt daarbij een cruciale rol. Deze survey heeft als doel de mening van leiders uit de AML-keten over de Nederlandse witwasaanpak in beeld te brengen.
De enquête bevatte vragen rondom een zestal thema’s: de rol van de poortwachter, effectiviteit, samenwerking, innovatie, privacy en informatiedeling en cultuur en mens. Zestig leiders uit diverse domeinen - met name op c-level en c-1 level – gaven hun visie op de aanpak tegen witwassen.
De uitkomsten laten zien dat er nog genoeg te verbeteren valt en bevestigen vooral de vraag naar meer samenwerking in de keten. Daarnaast bieden de uitkomsten “ook nieuwe ideeën over de weg naar een meer effectieve witwasaanpak”, aldus het rapport. De initiatiefnemers halen vijf kernboodschappen uit het perspectief dat AML-leaders in deze survey meegeven, “waar het veld mee verder kan”.
Herdefinieer effectiviteit
De respondenten gaven gemiddeld een 5 als rapportcijfer voor de effectiviteit van de witwasaanpak. Marit Hoegen: “Net geen voldoende zou je kunnen zeggen, dus daar is ruimte voor verbetering volgens de AML-leiders.” Hun visies, op wat effectiviteit dan precies inhoudt, lopen volgens Hoegen uiteen, wat laat zien dat het thema ‘betere effectiviteit’ opnieuw gedefinieerd moet worden.
Intensiveer samenwerking
De FATF heeft in haar mutual evaluation geconstateerd dat in de Nederlandse witwasaanpak al veel wordt samengewerkt. Ook de AML-leiders zien dit, maar vinden dit tegelijkertijd een behoorlijke uitdaging. Van Rooijen hierover: “Het rapportcijfer krijgt een 5,5, dus opnieuw: het glas is halfvol / halfleeg. Doorvragend geeft meer dan de helft van de respondenten aan dat een gezamenlijk beleid en prioriteitsstelling een duidelijke wens is.”
Nationaal Coördinator Witwasbestrijding
Dat de wetgever aan zet is om de effectiviteit te verbeteren is opmerkelijk en “interessant”, vindt Hilko Van Rooijen. “Een ruime meerderheid van de respondenten geeft aan graag een nieuw aan te stellen nationale coördinator witwasbestrijding te zien.” Een belangrijke eerste stap is een duidelijke vraag naar die coördinator om de witwasketen op prioriteiten aan te sturen.
Balans witwasbestrijding en privacy
Het rapport laat zien dat de meeste AML-leiders de privacy impact van de huidige witwasaanpak beschouwen als hoog en dat de zorgen van privacy experts terecht zijn. “Onze survey laat zien dat het privacy vraagstuk nog verre van opgelost is”, zegt Van Rooijen. Volgens hem kiest geen van de respondenten een principieel antwoord zoals: ‘Privacy gaat boven witwassen’ of andersom’. “Dus het zal voorlopig wel een balanceeract blijven.”
Scherper én slimmer detecteren
Het beter detecteren van mogelijke witwassignalen met slimmere analytics is de grootste belofte van innovatie. Ook de inzet van mensen kan veel beter worden benut. “De meeste respondenten maken zich zorgen over de verspilling van talent door gebrek aan effectiviteit en betekenisvol werk”, zegt Hoegen. “Het automatiseren van repetitief werk en het inzetten van mensen op de dossiers met de grootste witwasrisico’s is tevens een oplossing om het werk aantrekkelijker te maken.”
Meer sturend vermogen
De survey concludeert dat de overkoepelende boodschap vooral een “roep om meer sturend vermogen” lijkt te omvatten. De vraag om een “nationale strategie tegen witwassen waarin de diverse rollen en bijdragen aan een veiliger financieel systeem precies op elkaar afgestemd zijn”, is evident.
“De AML leaders lijken vooral een noodzaak te zien voor meer leiderschap over de hele anti-witwasketen heen”, vat de survey samenvattend af.
Gevraagd naar wat zij het meest boeiende onderdeel van het proces vindt, is Hoegens antwoord geheel in lijn met de uitkomsten van het rapport: “Dat is sturing in de keten aanbrengen”, zegt ze. “Uiteindelijk moeten alle partijen in de keten naadloos op elkaar gaan aansluiten. Ik ben heel erg benieuwd waar dat naartoe gaat.”
Van Rooijen kan zich volledig vinden in de conclusie van Hoegen en sluit zich bij haar woorden aan. “Het meest boeiend is het aspect sturing. Eigenlijk vragen de AML-leiders om een stukje meer leiderschap over de hele keten heen. Met elkaar onder gedragen leiderschap van elk van de actoren in de keten tot een nieuw doel komen, dát is het meest uitsprekend uit deze guidance.”
Luister hier de volledige podcast en lees hier het volledige onderzoek.