Rabobank: Vergrijzing boeren, wie neemt het roer over?
Terwijl de wereldwijde behoefte aan voedsel fors toeneemt, stijgt de gemiddelde leeftijd van boeren in rap tempo. Opvolging is een cruciaal onderdeel van de oplossing. Maar de jongere generatie staat nog niet te springen om het roer over te nemen, aldus de Rabobank.
Roer overnemen
Wereldwijd vergrijst de boerenbevolking in rap tempo. Was een Amerikaanse boer in 1974 nog gemiddeld 45 jaar, inmiddels is die leeftijd opgelopen tot 58. In de Europese Unie is slechts 6% van de boeren jonger dan 36. Ruim de helft van de Australische boeren is 55 jaar en ouder, de gemiddelde leeftijd steeg van 44 naar 55. De cijfers wijzen op een duidelijk probleem, zegt Bart IJntema van de Rabobank. “Boeren worden steeds ouder, terwijl de volgende generatie op zijn zachtst gezegd niet staat te springen om het roer over te nemen.”
Joris Baecke, voormalig voorzitter van CEJA, de Europese raad van jonge landbouwers, wijst een aantal oorzaken aan voor het opvolgingsprobleem. “Dankzij mechanisatie en innovatie kunnen landbouwers hun productie opvoeren, maar dit wordt wel steeds lastiger. De kosten zijn inmiddels zo hoog dat het voor veel agrariërs moeilijk is om geld te verdienen.” Volgens Baecke hebben boeren daarnaast in toenemende mate te maken met eisen vanuit de samenleving rondom biodiversiteit, milieu, dierenwelzijn en klimaatverandering. Een andere uitdaging is de positie van de agrarische sector in de keten. De voedselprijzen stijgen, maar de marges laten geen navenante stijging zien.
Bedrijf voorbereiden
“Vroeger was het cultureel bepaald wie de bedrijfsvoering van een agrarische onderneming zou overnemen. Maar tegenwoordig zijn opvolgers hoger opgeleid en overwegen ze ook andere opties’, zegt IJntema. “Waarom zou je een bedrijf overnemen waarvoor je je in de schulden moet steken en waarvoor je keihard moet werken om slechts een klein beetje geld te verdienen?”
Agrarische bedrijven moeten zich volgens IJntema niet meer richten de voorbereiding van de opvolger, maar juist het bedrijf voorbereiden op opvolging. Door het overnameproces te formaliseren, transparant te communiceren, de bestuursstructuur te heroverwegen en een specialist in te huren die het overnameproces kan faciliteren.
“We moeten bovendien de economie van landbouw verbeteren”, licht IJntema toe. “Boeren zullen veel meer moeten samenwerken met andere spelers in de keten: krachten bundelen, kennis delen en innoveren. Op de lange termijn komt dit alle spelers in de keten ten goede en resulteert dit in meer efficiënte voedselproductie.” IJntema merkt op dat de meest succesvolle en levensvatbare bedrijven in 70% van de gevallen een potentiele opvolger in zicht hebben. “Het is dus aannemelijk dat een gezonde bedrijfsvoering zorgt voor een soepele opvolging.”
Imago oppoetsen
“Agrariër moet weer een respectabel en gewild beroep worden. Daarvoor moeten we producenten met consumenten verbinden. Wellicht kunnen we het potentieel van online en social media inzetten om de prachtige en inspirerende verhalen te vertellen die de sector rijk is. Zo kunnen we mensen ervan bewust maken dat boeren de wereld voeden”, aldus IJntema.
