ECB uit zorgen over neergang Turkse lira

De Turkse lira is sinds ruim een week in erg onrustig vaarwater terecht gekomen en is flink in waarde gekelderd. Dat is slecht nieuws voor de Turken, maar ook voor partijen die schuld uit hebben staan in Turkije, waaronder een groot aantal Europese banken. De Europese Centrale Bank (ECB) uit daarom haar zorgen over besmettingsgevaar naar de eurozone.

Het gaat het hele jaar al niet erg lekker met de Turkse lira, maar sinds begin augustus dreigt het helemaal mis te gaan. De munt verloor sinds januari zo’n 40% van zijn waarde ten opzichte van de Amerikaanse dollar, waarvan alleen al 12% afgelopen vrijdag. En ook gisteren ging de lira stevig verder onderuit. Turkije ziet zich geconfronteerd met een giftige cocktail van toenemende inflatie, stijgende importprijzen en Amerikaanse economische sancties wegens het gevangen houden van een Amerikaanse predikant. De ECB vreest dat als de situatie verder verslechtert Turkije niet meer kan voldoen aan betalingsverplichtingen aan Europese banken.

Oorzaken…

Turkije doet het op het oog al vele jaren economisch erg goed. Groeipercentages liggen jaarlijkse richting de 10%. De Turkse economie is echter kwetsbaar. Veel Turkse bedrijven zijn de afgelopen jaren schulden aangegaan in dollars, om te profiteren van de lage rente. Een dalende lira legt dan al snel een open wond bloot. President Erdogan steunt gedupeerde ondernemers met kredieten en biedt hen de mogelijkheid leningen in buitenlandse valuta over te sluiten naar leningen in lira’s. Omdat Turkije met 50% een tamelijk solide staatsschuld heeft kan Erdogan dat doen, maar met een schuld genoteerd in buitenlandse valuta tegen een variabele rente kan het met een plots duikelende lira snel gaan. Erg snel.

Daarbij is de inflatie opgelopen tot een akelig hoge 16%, maar Erdogan weigert de rente te verhogen om de groei wat te temperen. Het ongemoeid laten van de rente is voor financiële markten een signaal dat de lira voorlopig niet stabiliseert. Er bestaan bovendien zorgen over de onafhankelijkheid van de Turkse centrale bank en Erdogans (gebrek aan) kennis over rentebeleid. Dat hij in mei zijn schoonzoon minister van Financiën maakte draagt evenmin bij aan meer vertrouwen. Volgens Erdogan is er echter niet zoveel aan de hand. “Zij hebben de dollar, wij hebben Allah”, klinkt het optimistisch.

… en aanleiding

De plotseling heftige val van de lira heeft te maken met een oplopend diplomatiek conflict tussen de V.S. en Turkije. De Turken houden sinds 2016 een Amerikaanse predikant gevangen, waarvan Turkije beweert dat die banden heeft met de Gülen-beweging, de club die de schuld krijgt van de mislukte staatsgreep vorig jaar. De Amerikanen bevroren al tegoeden van Turkse beambten. Turkije wordt bovendien getroffen door de mondiale handelsoorlog. De uitvoer van Turks aluminium en staal naar de V.S. daalde al met 42%. Een tweet van president Trump waarin hij aankondigde de importtarieven op Turks metaal nog verder te verhogen als Ankara niet inbindt bracht de lira verder aan het wankelen.

Risico voor Europese banken

Wat zijn dan nu de risico’s voor Europese banken? De ECB is bang voor besmettingsgevaar naar de eurozone. Europese banken hebben tegoeden uitstaan in Turkije. Volgens The Financial Times spannen banken uit Spanje ($83 miljard), Frankrijk ($38 miljard) en Italië ($17 miljard) wat dat betreft de kroon. Het risico bestaat dat deze uitstaande leningen niet terugbetaald gaan worden en dat de banken deze moeten afschrijven. De ECB maakt zich daarbij de meeste zorgen om het Spaanse BBVA, het Italiaanse Unicredit en het Franse BNP Paribas. De aandelenkoersen van de drie banken sloten vorige week negatief met respectievelijk -5%, -5% en -4%.

ING

Van de Nederlandse banken is ING het meest kwetsbaar voor wanneer het echt fout gaat. De bank had eind 2017 voor zo’n $15 miljard aan vorderingen uitstaan in Turkije. Pijnlijk als dit moet worden afgeschreven, maar niet onoverkomelijk. Net als de andere genoemde internationale banken kent ING in principe de risico’s van geld lenen aan Turkse partijen en zou het die risico’s moeten kunnen dragen. Rabobank heeft ‘slechts’ voor $100 miljoen uitstaan in Turkije en ABN AMRO zelfs helemaal niets. De grootste zorg van de ECB lijkt momenteel besmetting te zijn naar het eurogebied.