Klaas Knot ziet gevaren in aanhoudend lage rente
Volgens DNB-president Klaas Knot is het gevaarlijke idee aan het postvatten dat door de lage rente schulden gratis zijn, zowel bij overheden als bij particulieren. De negatieve effecten van lage rente beginnen de overhand te krijgen, zegt hij in een uitgebreid interview met de Volkskrant. In het interview kijkt hij terug op het afgelopen jaar, maar ook kijkt hij alvast vooruit. Hij sluit niet uit dat de lage rentestanden nog vijf jaar aanhouden.
Net als velen heeft Klaas Knot binnenkort een aantal dagen vrij. Voor het zover is kijkt hij samen met de Volkskrant terug op het afgelopen jaar en specifiek op het economisch klimaat. Een centrale rol in dat klimaat is weggelegd voor de historisch lage rentestanden, die bovendien ongewoon lang aan lijken te houden. Het geeft Knot al enige tijd kopzorgen, zorgen die hij ook publiek uit.
Gratis geld?
Gevraagd naar het effect van langdurige rente op de perceptie van schulden antwoordt Knot: “Een langdurig lage rente leidt er inderdaad toe dat overal in de wereld het idee ontstaat dat geld gratis is en dat schuld gratis is. Maar schuld is hooguit tijdelijk gratis: zolang de rente nul procent is. Hoge schuld wordt heel snel heel duur zodra de rente weer omhooggaat.” Een praktisch voorbeeld hiervan is studieschuld. Veel studenten lenen er lustig op los, omdat ze 0% rente betalen. Een studieschuld heeft tegenwoordig echter een looptijd van dertig jaar en in dertig jaar kan veel veranderen.
In lage rente op zichzelf ziet Knot niet direct een groot probleem. In aanhoudend lage rente echter wel. Hij wijst op de pogingen van de ECB om de inflatie aan te wakkeren, via het inmiddels beruchte concept van ‘quantitative easing’, zoals het opkopen van obligaties in jargon wordt genoemd. De Groninger spreekt van een periode van vijf jaar van ‘grof geschut’, dat nog altijd het beoogde doel niet bereikt heeft.
Onzekerheden rond inflatie
Hoewel Knot niet met zoveel woorden wil zeggen dat de ECB zelf niet begrijpt hoe haar beleid werkt, erkent hij dat er onzekerheden bestaan rond het inflatievraagstuk. Knot: “We hebben met ons beleid de economie weer op volle capaciteit gebracht. In het verleden ging dan altijd de inflatie stijgen. Krapte op de arbeidsmarkt leidde tot loonstijgingen, krapte op de goederenmarkt leidde tot hogere goederenprijzen. De lonen stijgen nu wel, maar die stijgende loonkosten vertalen zich dit keer niet in de afzetprijzen. Producenten en aanbieders van goederen en diensten stellen hun prijzen blijkbaar op een andere manier vast dan voorheen. We moeten als ECB dus goed uitzoeken wat de factoren zijn die tegenwoordig de prijzen bepalen, in plaats van maatregel op maatregel te stapelen, de inzet te verhogen en meer van hetzelfde te doen.”
Hoe lang de lage - dan wel negatieve - rente nog aanhoudt is een vraag die Knot vanzelfsprekend niet met zekerheid kan beantwoordt. De DNB-president geeft aan niet over een glazen bol te beschikken, maar hij sluit niet uit dat de rente nog eens vijf jaar op het huidige lage punt zal blijven bungelen. Daarmee komt de volledige periode uit op een heel decennium.
