DNB waarschuwt voor viertal economische kwetsbaarheden
Hoewel de coronapandemie nog (lang) niet voorbij lijkt en de maatregelen juist weer verscherpt worden, kan er wel gesteld worden dat de economie bezig is met een flinke inhaalslag. Volgens DNB-president Klaas Knot betekent dat niet dat we (economisch gezien) achterover kunnen leunen. “Dit is juist het moment dat kwetsbaarheden en risico’s zich opbouwen.” Met zijn onlangs gepresenteerde Overzicht Financiële Stabiliteit, wijst De Nederlandsche Bank op deze potentiële gevaren.
In het onderzoek richt DNB zich hoofdzakelijk op economische kwetsbaarheden die gerelateerd zijn aan risicovol gedag op de financiële markten en op de woningmarkt. Ook risico’s omtrent het klimaat en de bankenbuffers worden in de analyse belicht.
Toenemend risicovol gedrag op financiële markten
Hoewel financiële markten volgens DNB nog steeds optimistisch gestemd zijn, is er wel – aangewakkerd door de lage rente – sprake van een zoektocht naar rendement. “Aandelenprijzen zijn historisch hoog, de vergoeding voor kredietrisico is laag en de uitgifte van risicovolle schulden, vaak ook met een grote hefboom, is verder toegenomen.”
DNB stelt dat de alsmaar stijgende prijzen van risicovolle beleggingen sterk leunen op de verwachting dat de huidige lage rente voorlopig nog wel even laag blijft. De toezichthouder merkt op dat dit financiële markten kwetsbaar maakt voor een omslag in het marktsentiment. “Vooral in een scenario met structureel hogere inflatie- en renteniveaus kan de waardering van risicovolle beleggingen snel onder druk komen te staan.”
Knot geeft in een toelichting aan dat het ook zijn verwachting is dat de huidige inflatieschok een tijdelijk fenomeen is, maar dat het “vanuit gezond risicobeheer” belangrijk is om ook met andere scenario’s rekening te houden. De DNB-president waarschuwt dat als financiële markten onvoldoende rekening houden met scenario’s van een blijvend hogere inflatie en een bijbehorend ander rentebeeld, dit“in de toekomst tot schoksgewijze koersdalingen kan leiden”.
Oververhitte woningmarkt
De historisch hoge stijging (15% op jaarbasis in vrijwel heel Nederland) is het volgende punt van aandacht. DNB vreest dat kopers steeds meer risicovoller leengedrag vertonen om maar een huis te kunnen komen. Dit leidt tot risico’s in de hypotheekportefeuilles van financiële instellingen. “Huizenkopers, vooral starters, lenen vaker (bijna) maximaal ten opzichte van hun inkomen of woningwaarde. Ook lenen kopers weer meer aflossingsvrij, wat herfinancieringsrisico’s met zich meebrengt.”
DNB oordeelt dat banken momenteel onvoldoende rekening houden met het systeemrisico op de woningmarkt en hun kredietportefeuilles kwetsbaar zijn voor de impact van een huizenprijscorrectie op de Nederlandse economie. De toezichthouders is daarom voornemens om de eerder aangekondigde ondergrens voor de risicobeweging van hypotheken per 1 januari 2022 definitief in te voeren.
Klimaatstresstest en kapitaalraamwerk
De toezichthouder onderzocht in de analyse ook de risico’s van klimaatverandering. DNB analyseerde daarvoor middels een nieuwe klimaatstresstest ruim €700 miljard aan vastgoed, waarvan meer dan de helft ligt in delen van Nederland die kwetsbaar zijn voor overstromingen. Een overstroming leidt daarom dan ook, naast de materiële schade, tot een economische terugval die de Nederlandse economische sector “stevig kan raken”.
De financiële risico’s van klimaatverandering onderstrepen volgens de toezichthouder dan ook het belang van het tijdig inzetten van de transitie naar een klimaatneutraal gebouwde omgeving. “Ook is het van belang dat de financiële sector klimaatgerelateerde risico’s nadrukkelijker meeneemt in het risicobeer.”
Tot slot werd in de analyse het huidige kapitaalraamwerk voor banken tegen het licht gehouden. DNB legt uit dat de coronacrisis heeft aangetoond dat het aanhouden van kapitaalbuffers (om kredietverlening te ondersteunen) wenselijk is. De toezichthouders stelt voornemens te zijn om deze buffers te zijner tijd te herstellen door de opbouw van een ‘Countercyclical Capital Buffer’.
“Een cyclische inzet van deze buffer zorgt ervoor dat het systeem weerbaar blijft, maar wel flexibeler wordt.” DNB stelt dat het aangepaste analytisch raamwerk voor deze buffer eind 2021 geconsulteerd zal worden.
