Zet de blockchain(r)evolutie de bankensector op zijn kop?
Blockchain zou the next big thing zijn. Het zou de manier waarop we met geld omgaan helemaal veranderen. Banken zouden zelfs overbodig worden. Hoewel er talloze investeerders zijn die de cryptocurrency koersen nauwgezet volgen en die met hun crypto-investeringen winst of verlies maken, bleef de grote revolutie tot op heden uit.
Gek is dat niet. Door de menselijke geschiedenis heen zijn revoluties nu eenmaal schaars. De mens houdt eerder van evolutie dan van revolutie. Gelukkig maar, want revoluties grijpen vaak ongecontroleerd om zich heen. Een evolutie is beter in de hand te houden, in de samenleving te integreren en heeft de grootste kans op slagen.
Wat is blockchain?
Blockchain is een gedecentraliseerd grootboek dat niet door een centrale autoriteit wordt gehandhaafd, maar door een collectief - een netwerk van computers. Blockchain maakt het mogelijk om informatie op te slaan en over te dragen. Informatie is een ruim begrip. Het kan bijvoorbeeld gaan om digitale informatie waar een geldelijke waarde aan wordt gekoppeld, ook wel digitale valuta genoemd. Het bekendste voorbeeld hiervan is Bitcoin. Informatie kan echter ook iets anders zijn, bijvoorbeeld het aantal stemmen tijdens een verkiezing, contracten of belastinginformatie.
Het grote voordeel van blockchain is dat een wijziging aan het grootboek enkel kan worden doorgevoerd als alle computers in het netwerk deze wijziging goedkeuren. Een centrale overheid of een hacker kan de informatie dus niet manipuleren, want de andere computers in het netwerk zullen de wijziging dan afwijzen. Hoe meer computers er in het netwerk zitten, hoe veiliger het netwerk is. Met andere woorden, blockchain biedt nieuwe veiligheidsperspectieven. Zo kan het bijvoorbeeld verkiezingsmanipulatie helpen te voorkomen.
Disruptieve werking van de blockchain
Als je vandaag geld overmaakt van de ene rekening naar de andere, ontvangt de ontvanger eigenlijk eerst de informatie omtrent deze transactie. Pas later zal de daadwerkelijke transactie plaatsvinden. Dat komt omdat het geld niet in de informatie zelf zit opgeslagen. Je merkt daar overigens niks van, want de banken overbruggen deze periode.
Hierdoor kan je het geld wel al gewoon uitgeven. De bank zorgt er met andere woorden voor dat het monetaire verkeer vlot verloopt. Blockchain maakt de bank echter overbodig, omdat alles meteen wordt overgedragen. Dat betekent uiteraard ook dat de rol van de bank wijzigt en dat banken zich zullen moeten heruitvinden.
Onder andere ABN AMRO experimenteert daarom al duchtig met blockchain. Op basis van diverse scenario's gaat het na hoe de bankensector zal wijzigen en welke rol ABN AMRO daarin kan spelen. In de haven van Rotterdam experimenteert het bijvoorbeeld met het registreren van scheepsladingen via blockchain. Voor dergelijke experimenten werkt men onder andere samen met techbedrijven en universiteiten.
Niet alleen banken voelen de hete adem van blockchain. Een belangrijke toepassing verdient daarbij enige duiding: smart contracts. Bij een smart contract wordt een overeenkomst in programmeertaal omgezet. Alle voorwaarden worden geprogrammeerd en als er aan de voorwaarden is voldaan, wordt de overeenkomst automatisch uitgevoerd. Het vormt een oplossing voor situaties waarbij er een gebrek aan vertrouwen is.
Voorafgaand aan de smart contracts was het enige alternatief het betrekken van een derde partij - zoals een notaris - die de controlerende functie op zich nam. Smart contracts zijn echter laagdrempeliger en goedkoper. Ook de notaris kan de disruptieve werking van de blockchain ervaren. In de praktijk onderzoekt ook de juridische sector de nieuwe blockchainmogelijkheden.
Eerder een evolutie dan een revolutie
Op korte termijn lijkt het er niet op dat de blockchaintechnologie als een revolutie om zich heen zal grijpen. Als het de sector wijzigt, zal het eerder een evolutie dan een revolutie zijn. Dat beaamt ook SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication), de organisatie die het wereldwijde betaalverkeer regelt en waaruit een aantal Russische banken recent nog werden verbannen.
In een actueel onderzoek concludeerde het dat de distributed ledger technology (DLT) – blockchain is hier een uiting van – nog niet volwassen genoeg is voor gebruik in de financiële sector. De sector en de technologie zullen met andere woorden naar elkaar toe moeten evolueren. En dat is ook wat er lijkt te gebeuren.
