Ference Lamp: ‘Risico komt altijd uit een hoek die je niet verwacht’

Ference Lamp loopt al bijna drie decennia mee in de financiële wereld. Na rollen bij onder meer MeesPierson en SNS Reaal is hij vandaag de dag als Managing Director verantwoordelijk voor de Europese activiteiten van Bank of America. Vijftien jaar geleden bevond hij zich in het epicentrum van een van de beslissende gebeurtenissen in de moderne financiële geschiedenis. In de Leaders in Finance-podcast sprak hij erover met Jeroen Broekema.

Als twintiger geloofde Ference Lamp (51) dat groei een constante was. Het nieuwe millennium was net aangebroken, de mogelijkheden leken eindeloos en Lamp had een nieuwe baan bij een gerenommeerde Amerikaanse bank: Lehman Brothers.

“Ik was overtuigd dat dit het nieuwe paradigma was”, blikt hij terug. “We zouden altijd gaan groeien.”

Het duurde niet lang voor zijn optimisme werd ingehaald door de realiteit. “Een paar maanden of misschien zelfs weken later spatte de dotcombubbel uit elkaar”, schetst hij.

Achteraf bleek het slechts een kleine rimpeling in vergelijking met wat ‘zijn’ bank – én de wereld – nog te wachten stond. Acht jaar later leerde hij pas écht waar de illusie van oneindige groei tot kon leiden, toen Lehman Brothers in september 2008 omviel en de gehele wereldeconomie in zijn val meesleurde.

“Daarvoor had je al Bear Stearns, wat ook niet een kleintje was, en een aantal andere akkefietjes. Maar Lehman was ‘defining’ omdat op dat moment eigenlijk alle banken technisch failliet waren – tenzij de overheid ging steunen”, schetst Lamp de directe impact van het faillissement.

Zo maakte Lamp een van de meest beslissende momenten in de moderne financiële geschiedenis van binnenuit mee. “Een Armageddon-gevoel”, is hoe hij de sfeer in die dagen omschrijft.

Toch beleefde hij het als “een halve outsider”, legt hij uit. “Ik was al bezig om te vertrekken, omdat ik wist dat ik ergens anders heen zou gaan. Dus ik heb het een beetje als een film bekeken.”

We hunt in packs

Terwijl hij zelf al met één been buiten de deur stond, waren veel van zijn collega’s innig verbonden met Lehman Brothers. “De grootste aandeelhouder van Lehman Brothers waren de medewerkers. Die waren ook het meeste geld kwijt.”

“En om de paniek rond dat fenomeen te zien in de ogen van de mensen vond ik fascinerend”, vertelt hij. “Dat mensen hun identiteit en zelfwaarde linkten met een naam, een bonus, een aandelenkoers. Dat waren hele serieuze mensen.”

Die mensen vormden een hechte club, legt hij uit. “Lehman Brothers stond heel erg bekend als ‘we hunt in packs’, dus we waren echt één groep en gingen samen op jacht. Dat cultiveerde men ook. In één keer was dat voorbij. En iedereen stond op zichzelf.”

Absolutismen bestaan niet

Eén ding moge duidelijk zijn: elk laatste greintje geloof dat Lamp mogelijk nog had in constante groei stierf samen met Lehman Brothers. In bredere zin leerde hij een waardevolle les die hij vandaag de dag als Managing Director van Bank of America nog steeds toepast.

“Absolutismen bestaan niet”, stelt hij resoluut. “Dus moet je niet in absolutismen nadenken en opereren. Je zult altijd verrast worden, en dat kan ten positieve of ten negatieve.”

“Ik heb ondertussen wat grijze haren ontwikkeld, maar dat is wat ik wel prettig vind aan mijn leer- en werkervaring: je weet dat je altijd heel voorzichtig moet zijn met stellingen innemen. Natuurlijk kun je van iets overtuigd zijn, maar absolute stellingen poneren is echt dommigheid.”

Zo gebeuren ook vandaag de dag dingen die velen nog maar kort geleden voor onmogelijk hielden. “Als je jaren geleden had gezegd dat de inflatie boven de 10% zou raken, zou iedereen zeggen: ‘Je bent knettergek.’”

De hoek die je niet verwacht

Erkennen dat absolutismen niet bestaan betekent dat je onzekerheid moet accepteren, benadrukt Lamp. “Hoe ga je dan met die onzekerheid om? Hoe moet je je voorbereiden op wat er potentieel daarna komt? Hoe denk je na over scenario’s? Dat vind ik heel interessant.”

Daarbij heeft hij nog een belangrijke les meegenomen uit de bankencrisis: “Risico komt altijd uit een hoek komt die je niet verwacht.”

Op dit punt kunnen toezichthouders nog een slag maken, vindt hij. “Dat zijn mensen net als ik, maar ze leunen nog te veel op het denken dat de volgende crisis uit dezelfde hoek zal komen. Meestal is dat niet zo. Dus probeer creatief na te denken: Wat kan ons verrassen? Wat zou dat met zich meebrengen? Of wat is er nodig om in ieder geval onze klanten en de maatschappij rustig te houden en te zorgen dat geen paniek ontstaat?”

Als voorbeeld wijst hij op het recente omvallen van Silicon Valley Bank – het grootste Amerikaanse bankenfaillissement sinds de kredietcrisis, ingeluid door een mede door Twitter versnelde bankrun. “Over de rol van bijvoorbeeld social media hadden we nooit nagedacht”, zegt Lamp hierover. “Terwijl het redelijk obvious was – alleen zó obvious dat we er met z’n allen niet over hadden nagedacht.”

De orkaan waait op één punt binnen

Wat volgens Lamp ook wordt onderschat, is dat één zwakke plek voldoende kan zijn voor een volgende grote crisis. “Als bedrijven, industrieën of landen in een crisis dreigen te komen, is het uiteindelijk maar een héél klein groepje is dat zijn mouwen opstroopt en echt aan de bak moet”, legt hij uit. “Dus de hele orkaan komt altijd op één punt het land binnenwaaien.”

"Maar Lehman was ‘defining’ omdat op dat moment eigenlijk alle banken technisch failliet waren – tenzij de overheid ging steunen.”

Om de orkaan te kunnen weerstaan zijn goede mensen dan ook essentieel. “Dus het belang en de rol van kwalitatief goede mensen ten tijde van crisis mag nooit onderschat worden. Kundige en ervaren mensen die goed en rustig blijven nadenken – whatever happens.”

Meer dan intelligentie

Dergelijke goede mensen om je heen verzamelen is soms wel een beetje “een kwestie van geluk hebben”, erkent hij. “Ik heb ook mensen geselecteerd waarvan ik dacht dat ze goed waren, toen bleken ze niet goed te zijn.”

Wellicht verrassend, selecteert Lamp kandidaten níet zozeer op intelligentie. “Dat is bijna een commodity. Want er zijn heel veel intelligente mensen op de aarde. Vanaf een bepaald functieniveau zijn we allemaal wel redelijk intelligent.”

Waar hij meer op let is “stamina”. “Dus discipline, uithoudingsvermogen. Uithoudingsvermogen is niet dat je je laat uitbuiten, maar dat je heel lang onder druk kunt werken”, verheldert hij. “Niet dat ik vind dat je mensen altijd onder druk moet zetten, maar als het erop aankomt is er altijd druk, en altijd langer dan je zou willen. Dus daar selecteer ik mensen ook wel op.”

Het klinkt wellicht alsof Lamp op zoek is naar geharde ijzervreters, maar zijn advies aan starters op de (financiële) arbeidsmarkt toont een andere kant van de Managing Director. “Als ik tegenwoordig zie hoe mensen zich voorbereiden op een sollicitatie, ligt hun focus vaak zo nadrukkelijk op kennis, kunde, ervaring – precies weten hoe banken werken en dergelijke – dat ik me afvraag: Wie zit er nou precies voor me?”

Hij raadt starters dan ook aan ‘gewoon’ zichzelf te zijn – inclusief kwetsbaarheden. “Probeer jezélf te tonen: wie je bent, waarvoor je staat, hoe je denkt, wat je sterke punten zijn, wat je angsten zijn, waar je irrationeel over bent. De mens achter de mens wil ik zien. Dat zijn de interessantste gesprekken. Dus toon jezelf en wees relaxed, doe normaal. Het is niet je leven, het is gewoon een baan.”

In het gesprek passeerden nog diverse andere interessante onderwerpen de revue. Benieuwd? Luister het hier terug.