De oververhitte woningmarkt is volgens kiesgerechtigde Nederlanders één van de meest belangrijke thema’s van het moment. “Niet verwonderlijk”, stelt BLG Wonen. “Want ondanks de ruim acht miljoen beschikbare woningen neemt de woontoegankelijkheid af en de kloof tussen de ‘haves’ en ‘have nots’ toe.” Met name starters hebben volgens de hypotheekverstrekker van de Volksbank moeite met het betreden van de woningmarkt.
Om de woningmarkt weer toegankelijk te krijgen heeft BLG Wonen het rapport ‘Maatschappelijk perspectief op een toegankelijke woningmarkt’ gepubliceerd. Het onderzoek dient als verrijking op het rapport ‘Economisch perspectief voor een grondige renovatie van de woningmarkt’ van ABN AMRO.
BLG Wonen beaamt dat de inzichten in het rapport van ABN AMRO waardevol zijn, maar stelt tegelijkertijd dat een puur macro-economische benadering beperkend is. Men zou het gevaar lopen het debat te voeren met een blik te ver in de toekomst en zonder oog voor de diversiteit van en impact op starters. De hypotheekverstrekker voelde zich daarom genoodzaakt het rapport aan te vullen met drie concrete aanbevelingen voor een maatschappelijker perspectief.
‘Werk aan oplossingen voor vandaag én morgen’
Ten eerste dient men ook met oplossingen te komen die niet alleen ver in de toekomst liggen, maar op korte termijn kunnen worden ingevoerd. Het gaat volgens BLG Wonen over de noodzaak van een betaalbaar woningaanbod, zodat de gebouwde woningen aansluiten op de financiën van starters. “Een landelijke invoering van een toegankelijkheidsnorm zou daarbij als instrument essentieel zijn om te toetsen of plannen daadwerkelijk bijdragen aan een betere toegankelijkheid van de woningmarkt.”
Op de nog kortere termijn zou men ervoor kunnen om de woningvoorraad efficiënter in te richten, bijvoorbeeld door ruime woningen te splitsen. Vanuit economisch perspectief wordt bij het uitblijven van meer woningaanbod, gepleit voor het terugdringen van de vraag. De behoefte van starters aan betaalbare woningen is echter een gegeven. De financieringskraan helemaal dichtdraaien of helemaal opendraaien, is wat BLG Wonen betreft dan ook geen oplossing. Starters zouden juist verantwoord moeten kunnen blijven lenen.
‘Bied ruimte voor maatwerkfinancieringen’
In zijn tweede aanbeveling houdt BLG Wonen een pleidooi om goed rekening te blijven houden met de grote diversiteit aan starters en de steeds flexibeler wordende samenleving. “Door naast de financieringsnormen van het Nibud, waarbij men uitgaat van gemiddelden, ook te kijken naar het individuele betaalgedrag (Loan To Payment behaviour), kan men bij maatwerkfinancieringen een veel specifieker financieel beeld van de starter in kaart brengen.”
Daarnaast beargumenteert men dat maatwerkfinanciering onderdeel zou moeten worden van het opleidingscurriculum in de financiële sector, omdat het verantwoord toepassen van maatwerk dan structureel onderwerp van gesprek wordt. “Ten slotte is de conclusie dat men niet terughoudend moet zijn qua financieringsbeleid omdat de Nederlandse hypotheekschuld hoger is dan in andere Europese landen. De vergelijking van hypotheekschulden tussen landen is namelijk te kort door de bocht.”
‘Houd rekening met de impact van maatregelen op het leven van starters’
Tot slot dienen hypotheekverstrekkers stil te staan bij de impact van de “talloze schrijnende situaties” waar starters door het huidige woningbeleid tegenaan lopen. De beperkte en dure studentenhuisvesting en de daarmee samenhangende studieschuld, de beperkte betaal- en spaarmogelijkheden door de stijgende huur- en woningprijzen en de ervaren ontoegankelijkheid van de woningmarkt met een vermogenskloof als gevolg worden daarbij als belangrijke voorbeelden uitgelicht.
“Hoewel er vanuit economisch perspectief door economen voorstellen zijn gedaan om deze vermogenskloof te beslechten met een nieuw fiscaal regime, is de vraag of het belasten van eigenwoningbezit de situatie voor de starter snel zal doen veranderen en of dat niet allerlei ongewenste neveneffecten met zich meebrengt.”
Een betaalbare woning is wat BLG Wonen betreft van groot belang voor zowel starters als specifieke doelgroep, als voor de samenleving als geheel. “Het is daarom erg belangrijk dat bij komende debatten over de woningmarkt de impact van te kiezen oplossingen op zowel micro- als macroniveau worden besproken”, beargumenteert de hypotheekverstrekker tot slot. “Met dit rapport liggen daarvoor nu concrete aanbevelingen en denkrichtingen voor starters op tafel om over in gesprek te gaan, zodat er gezamenlijk gewerkt kan worden aan een gezonde en toegankelijke woningmarkt.”