De overgang naar een klimaatneutraal energiesysteem is een van de grootste uitdagingen voor de Nederlandse economie, stelt De Nederlandsche Bank (DNB). De financiële sector kan bijdragen aan een geleidelijke energietransitie, vertellen Diederik Dicou (DNB) en Anita de Horde (SNS).
Op de klimaatconferentie vorig jaar in Parijs is een mijlpaal bereikt, zegt Diederik Dicou, hoofd van de afdeling Economisch Beleid van DNB. “Regeringsleiders uit de hele wereld hebben afgesproken de opwarming van de aarde te beperken tot twee graden. Het is dus niet meer de vraag of er een energietransitie komt, maar hoe die transitie eruit gaat zien.” Dicou is een van de auteurs van het in maart verschenen DNB-onderzoek 'Tijd voor Transitie'. De overgang naar een klimaatneutraal energiesysteem raakt de hele Nederlandse economie en dus ook de financiële sector, zegt hij. DNB pleit voor een geleidelijke energietransitie. “Een abrupte overgang gaat gepaard met hogere kosten en vormt een risico voor de financiële stabiliteit. Om dat te voorkomen is het van belang om zo snel mogelijk een geloofwaardig lange termijnbeleid in te zetten.” Banken investeren nu nog relatief veel in vervuilende sectoren. Bij een abrupte overgang kunnen die investeringen hard geraakt worden. “Banken willen bijdragen aan het terugdringen van de CO2-uitstoot.” vertelt Anita de Horde, manager Corporate Social Responsibility bij SNS en voorzitter van de klimaatgroep van de NVB. Daarom publiceerden banken vorig jaar een klimaatstatement.
Waarom heeft de energietransitie zo’n grote impact op de Nederlandse economie?
Dicou: “De Nederlandse economie is gespecialiseerd in energie- en CO2-intensieve sectoren. Denk bijvoorbeeld aan de chemie, landbouw en basisindustrie. Tegelijkertijd wordt slechts een fractie van de energie die we verbruiken duurzaam opgewekt. Daardoor stoot Nederland in vergelijking met andere landen veel CO2 uit. De transitie naar een klimaatneutrale economie kan daarom een relatief grotere impact op onze economie hebben.”
Wat kan de overheid doen om de transitie goed te laten verlopen?
De Horde: “Als je kijkt naar de balans van de banken, dan investeren wij nog relatief weinig in duurzame energieprojecten. Dat kan ook niet anders, want het aandeel duurzame energie is in Nederland is erg laag, er zijn niet genoeg projecten en er kleven ook risico’s aan zulke investeringen. We weten bijvoorbeeld onvoldoende over de duurzaamheidsdoelstellingen van de Nederlandse overheid op de lange termijn. Het is goed dat er een energieakkoord ligt, maar dat loopt maar tot 2023. We moeten verder kunnen kijken, want grote investeringen in energieprojecten doe je voor tientallen jaren.”
Dicou: “De overheid moet zo snel mogelijk beleid voor de lange termijn maken, een stip op de horizon zetten én de weg erheen uittekenen. We weten nu alleen dat het beleid strenger zal worden. De overheid kan per sector transitiepaden maken met heldere doelen. Huishoudens en bedrijven kunnen hun gedrag dan geleidelijk aanpassen. Want een ding is zeker: als we klimaatverandering willen stoppen dan moeten we ons geld in Nederland op een andere manier gaan verdienen.”
Welke rol kunnen banken spelen bij de energietransitie?
De Horde: “Wij hebben gezamenlijk vorig jaar een klimaatstatement opgesteld, waarin tien punten staan waarop we bijdragen aan het tegengaan van klimaatverandering. Bijvoorbeeld via onze investeringen. Banken financieren de Nederlandse economie. We hebben invloed op de CO2-uitstoot door minder te investeren in energieintensieve sectoren en investeringen in duurzame energie te stimuleren. Als hypotheekverstrekkers kunnen we huishoudens helpen bij het verduurzamen van hun woning. Consumenten willen maatregelen nemen om energie te besparen, maar weten niet goed waar ze moeten beginnen. Wij kunnen ze daarover informeren en duurzame hypotheekproposities aanbieden.”
Moeten banken hun investeringen in vervuilende sectoren stopzetten?
De Horde: “Absoluut. Maar banken hebben ook langlopende afspraken om bedrijven te financieren, dus dat kan niet van de ene op de andere dag. Banken zetten wel stappen. Zo kondigde ING eind vorig jaar aan te stoppen met het financieren van nieuwe kolencentrales.”
Wat verwacht DNB van banken als het om de energietransitie gaat?
Dicou: “Er zijn tot 2050 enorme investeringen nodig in duurzame energie en het verduurzamen van productieprocessen. Neem het klimaatneutraal maken van de woningvoorraad. Als we daar pas in 2045 mee beginnen, gaan we het niet redden. Daar hebben we banken als primaire financier van bedrijven en consumenten bij nodig.”
Staat het onderwerp hoog genoeg op de agenda bij banken?
Dicou: “We zien dat banken klimaatverandering serieuzer nemen. Voorheen ging het vooral over de CO2-uitstoot van het eigen bedrijf. Bijvoorbeeld over de vraag hoe goed kantoren zijn geïsoleerd. Maar die eigen uitstoot valt in het niet bij de uitstoot door bedrijven waarin banken investeren. Daar komt nu meer nadruk op te liggen. De volgende uitdaging is om het onderwerp in de bestuurskamer te krijgen. CO2-uitstoot moet deel uitmaken van de beslissing om ergens in te investeren.”
Wat doet SNS om duurzaamheid mee te wegen bij investeringsbeslissingen?
De Horde: “SNS Bank N.V. wil in 2030 klimaatneutraal zijn. Om de CO2-uitstoot bij investeringsbeslissingen mee te wegen, hebben we uitgerekend hoeveel uitstoot met onze investeringen gepaard gaat. Onze dochter ASN Bank heeft een methodiek voor CO2-accounting bedacht die we daarvoor gebruiken. We brengen nu per balanspost onze CO2- uitstoot in kaart en sturen hierop met harde doelstellingen. Uiteindelijk moet er een standaard komen voor CO2-berekeningen in de financiële sector. ASN Bank heeft hierin het voortouw genomen en een platform opgericht samen met SNS Bank N.V., pensioenfondsen en andere banken die hier serieus mee aan de slag gaan.”
Dit artikel is gepubliceerd op 1 juli 2016 in de Bank | Wereld.