Eerlijke bankwijzer: banken opener over investeringsbeleid

De mate van transparantie die banken geven ten aanzien van wat ze doen met het spaargeld van hun klanten is de afgelopen jaren verbeterd. Waar grootbanken Rabobank, ABN AMRO en ING in 2013 nog onvoldoende scoorden, komen ze nu uit op (ruim) voldoende. De hoogste score wordt gedeeld door Rabobank en Triodos, terwijl Van Lanschot en NIBC de enige twee banken zijn die onvoldoende scoren. Dit zijn enkele van de voornaamste bevindingen uit een recent verschenen rapport van onderzoeks- en adviesbureau Profundo. 

De Eerlijke Bankwijzer – een coalitie bestaande uit Oxfam Novib, Amnesty International, Milieudefensie, FNV, PAX en World Animal Protection Nederland – heeft zich tot doel gesteld meer openheid te creëren omtrent banken en hun investeringsbeleid. Op deze manier zijn consumenten beter ingelicht wanneer ze bepalen bij welke bank ze hun geld onderbrengen.

In opdracht van de Eerlijke Bankwijzer hield onderzoeks- en adviesbureau Profundo een studie naar de mate van transparantie die banken verschaffen over hun kredietbeleid en de manier waarop duurzaamheidsrisico’s worden beheerst. Hierbij richt het onderzoek zich op de zakelijke krediet- en leningenportefeuille van banken. De resultaten zijn gebundeld in het rapport ‘Case Study Fair Bank Guide: Transparency and Accountability on the Loan Portfolio of Dutch Banks’. 

Vanuit de maatschappij en overheid klinkt richting banken al langere tijd de roep om meer openheid wat betreft hun investeringen. Zo nam de Tweede Kamer in 2015 een motie aan waarin stond dat spaarders onvoldoende inzicht hebben in hoe banken hun spaargeld investeren. Dit heeft ertoe geleid dat met name ING, De Volksbank (SNS en ASN Bank) en Rabobank meer duidelijkheid zijn gaan verschaffen over aan wie ze precies geld uitlenen. Anderzijds blijven ABN AMRO, NIBC en Van Lanschot nog achter op het vergroten van de openheid omtrent het geïnvesteerde en uitgeleende kapitaal. 

Meer transparantie

Het rapport laat zien dat de inspanningen van de Nederlandse bankgroepen de afgelopen jaren inderdaad hebben geleid tot een verhoging van het niveau van transparantie en van de verantwoording wat betreft hun kredietbeleid en de implementatie daarvan. Een deel van de banken is opener geworden over wat ze met het spaargeld van hun klanten doet en daarnaast gaan de banken eerder in gesprek met bedrijven die een negatieve impact hebben op de wereld, bijvoorbeeld via milieuvervuiling, mensenrechtenschendingen of de productie van wapens. 

De verbeteringen zijn terug te zien in de hogere cijfers die de banken in deze editie van het onderzoek scoren. Waar de grootbanken Rabobank, ABN AMRO en ING in de vorige studie van de Eerlijke Bankwijzer, die plaatsvond in 2013, niet hoger kregen dan een 4 op het gebied van transparantie, komen ze dit jaar uit op respectievelijk een 7 en tweemaal een 6. 

Triodos Bank komt ook uit op een 7 en deelt daarmee met Rabobank het hoogste cijfer. Waar Rabobank uit de bus komt als het meest transparant over de kritische dialoog die wordt gevoerd met bedrijven die betrokken zijn bij misstanden, onderscheidt Triodos Bank zich door een lijst te publiceren met daarop alle bedrijven en instellingen waarin geïnvesteerd wordt. ASN is de enige andere bank die dit doet.

ABN AMRO is op zijn beurt wereldwijd de eerste bank die volgens de richtlijnen van de UN Guiding Principles on Business and Human Rights rapporteert over mensenrechten. ING en de Volksbank kozen voor een andere weg en wisten meer transparantie te realiseren door een publiek toegankelijke klachtenprocedure op te zetten die daarmee ook toegankelijk is voor derden. Mede hierdoor komt de Volksbank, net als ABN AMRO en ING, uit op een 6. 

Onvoldoende

Ondertussen zijn Van Lanschot en NIBC de enige twee banken die onvoldoende scoren, met respectievelijk een 5 en een 4. Als enige van de onderzochte banken geeft Van Lanschot geen informatie over de activiteiten die het uitsluit van financiering. Daarnaast staat de klachtenprocedure bij de bank, anders dan bij ING en de Volksbank, uitsluitend open voor eigen klanten. Toch scoort NIBC nog lager. Volgens de onderzoekers stelt NIBC zich bepaald niet open op. Zowel ten aanzien van de dialoog die het met bedrijven voert over sociale en milieuproblemen, als ten aanzien van de sectoren waarin het spaargeld investeert, is het geheel niet duidelijk welk beleid NIBC voert.  

Goed begin

Projectleider Peter Ras toont zich gematigd positief over de uitkomsten van het onderzoek: “We zien dat banken vooruitgang boeken.” Terwijl er nog genoeg ruimte is voor verdere verbetering – zoals ook bleek uit een recent verschenen rapport waarin werd gesteld dat het vertrouwen in banken weliswaar toeneemt, maar dat er qua transparantie nog veel te wensen overblijft – laat het onderzoek zien dat er al op een breed vlak winst wordt geboekt. Zo wordt er meer inzicht gegeven in het investeringsbeleid, spreken banken ondernemers eerder aan op de kwalijke bijeffecten van hun activiteiten en zijn klachtenprocedures toegankelijker geworden. “Het is te vroeg om de bankensector 'transparant' te noemen. Maar de mist trekt op”, besluit Ras. 

Gerelateerd: RegioBank, Knab, ASN en Triodos hoogste klanttevredenheid volgens consumentenbond.