Tonko Gast, van bankier tot concurrent van de banken

In een nieuwe aflevering van de podcast Leaders in Finance spreekt Jeroen Broekema met Tonko Gast. Gast is de oprichter van Dynamic Credit, een vermogensbeheerder, risicoanalist en hypotheekaanbieder ineen. Gast vertelt over zijn stap van bankier naar ondernemer, de Nederlandse hypotheekmarkt en de mondiale vertegenwoordiging van Dynamic Credit. 

Vermogensbeheerder, risicoanalist en hypotheekaanbieder ineen. Er zijn bedrijven die het voor minder doen. Maar volgens Gast zijn ze op een logische manier complementair aan elkaar. “Als je een beetje uitzoomt, dan hebben ze eigenlijk heel veel met elkaar te maken. Je kunt geen goede hypotheekaanbieder zijn als je risico's niet begrijpt en je moet vermogensbeheer doen om geld op te halen om hypotheken te kunnen verstrekken. Dus het hoort allemaal samen en door de loop van de tijd is het voor ons op een hele organische manier gegroeid”, legt Gast uit. 

Merk opbouwen via conferenties

Gast – van huis uit monetair econoom – startte zijn bedrijf in 2003 in de Verenigde Staten. In de jaren daarvoor had hij in dienst van SNS en ABN AMRO de nodige ervaring opgebouwd in kredietrisico-analyse. Via het conferentiecircuit werd Gast veel gevraagd als deskundige, met name als het ging over gesecuritiseerd kredietrisico. Gaandeweg besefte hij dat hij bezig was een ‘merknaampje’ op te bouwen, zoals hij het zelf noemt. “Dus toen dacht ik: ‘Ik ga dat merknaampje in Amerika even van de grond helpen.’"

“Dus toen dacht ik: ‘Ik ga dat merknaampje in Amerika even van de grond helpen.’"

Zo eenvoudig als hij het verwoordt ging het niet, erkent hij ook. Hij arriveerde in maart 2003 en verwelkomde zijn eerste klant pas in november van dat jaar. “Aan de ene kant had ik veel contacten, maar niet echt contacten die me direct verder konden helpen om een vermogensbeheerder te beginnen. Op een gegeven moment werd ik gebeld door een Amerikaan die gehoord had dat ik naar Amerika verhuisd was en die voorstelde samen te werken. Hij had heel veel ervaring als bankier en hij had een zogenaamde sell side ervaring, dus meer de verkoopkant van de bankkant. En ik kwam van de zogenaamde buy side. Dus we waren heel leuk en goed complementair. En ook qua skill-set; ik was portefeuillemanager/analist en hij was meer fundraiser en meer extern gericht in die kant.”

In 2009, toen de financiële crisis in alle hevigheid woedde, maakte Gast de stap naar Nederland. Tijdens het begin van Dynamic Credit richtte het bedrijf zich op beleggingen die al bestonden. Zeker in de nasleep van de crisis konden Gast en de zijnen nog steeds goed vermogensbeheergeld aantrekken. “Maar beleggingsmogelijkheden in de vastrentende sfeer (fixed income) waren heel beperkt. Daarom begonnen we met Nederlandse hypotheken.”

Gast opende een kantoor in Amsterdam en richtte zich actief op de waardering van risico’s, in een moeilijke tijd. “In Europa zag je echt een lappendeken aan problemen die we in dit geval nog als adviseur konden helpen oplossen. Dus allerlei soorten risico die op de verkeerde plek zaten, die niet gewaardeerd werden. We begonnen eigenlijk met een waarderingsbusiness, wat heel leuk was. Want in een waarderingsbusiness had je altijd twee partijen: je had degene die het risico nam en degene die het risico gaf. En die deden met elkaar een soort financieringstransactie. En in elke deal hadden wij twee nieuwe klanten.”

Klokkenluider?

Als risicospecialist zag Gast – al jaren voor de crisis van 2007 begon – de risico’s op de hypotheekmarkt zich opstapelen. Als bedrijf had Dynamic Credit haar geld staan bij ING Direct. Omdat die de hoogste rente betaalden, aldus de businesspartner van Gast. “En dan was het natuurlijk vrij snel uitgezocht waarom ze zoveel rente konden betalen, dat was omdat ze het meeste risico namen. Zo begon eigenlijk onze analyse.”

Gast sprak hierover met zowel ING als met Nederlandse en Amerikaanse toezichthouders. Toch leidde dat niet tot een verandering in het beleid. “Sowieso geloofden ze het niet echt. Misschien wilden ze het niet geloven. Als je in een bankomgeving zit waarin bepaalde belangen gelden en waarin ook de daadwerkelijke kennis over het risico heel beperkt was, dan begrijp ik het wel. Dan is het niet zozeer willen, maar misschien niet kunnen geloven.”

“Bij mij viel het kwartje pas dat het op het hoogste niveau niet begrepen werd toen de topman van ING toen destijds zei in de krant: ‘Het valt wel mee met dat risico, want je kan honderd keer de achterstand-pipeline hebben – toen was het 0,2% in achterstand – voordat wij een verlies hebben’. Maar hij begreep niet dat die mensen niet in achterstand waren omdat ze hun niet-betaalde maandelijkse rente en aflossing bij de hoofdsom konden optellen. Dus die mensen konden niet in achterstand geraken. Dan begrijp je het product dus niet. En dat is trouwens wel een rode draad, ook in ons bedrijf: je moet altijd het onderliggende product begrijpen voordat je dan vervolgens over risico kan nadenken.”

Of de situatie Gast ook tot een klokkenluider maakt? "Dat is wel licht overdreven, misschien. Uiteindelijk heb ik natuurlijk ING gebeld, ook met het idee om een commerciële opdracht te krijgen. Ik weet niet of dat achter elke klokkenluider zit."

Pensioenpotten compenseren hypotheekschulden

Hoe dan ook, de gevolgen zijn bekend. Niet alleen ING maar veel mondiale banken moesten afschrijven op risicovolle hypotheken. In Nederland heeft dat ertoe geleid dat de loan to value-ratio sterk naar beneden is geschroefd, naar inmiddels 100%. Toch is volgens veel internationale rapporteurs de Nederlandse hypotheekschuld nog steeds buitensporig hoog en ook volgens De Nederlandsche Bank mag het wel een tandje minder. Daar is Gast het eigenlijk niet mee eens, überhaupt vindt hij dat de overheid zich teveel mengt in de hypotheekmarkt.

“Ik denk dat je NHG marktverstorend zou kunnen noemen, want de verliezen op hypotheken zijn zo laag geweest, in het slechtste jaar van de crisis waren het dertien basispunten, 0,13%. In hoeverre is NHG nodig om voor verstrekkers een lening te geven aan mensen? Zouden ze die lening ook geven als ze geen NHG hadden? Ik denk het wel. Het verstoort een beetje.”

Wat betreft de Nederlandse hypotheekschuld zegt Gast: “We hebben zo'n grote pensioen-spaarpot, dat is eigenlijk waar het geld gespaard wordt. De meeste landen om ons heen werken heel anders. Daar sparen de meeste mensen gewoon bij de bank en verstrekt de bank vanaf zijn balans die hypotheek op veel lagere rendementen. Ik denk dat de hypotheekschuld ten opzichte van het GDP wel aan het dalen is, dus dat is positief. Er wordt meer afgelost. Toen er op 115% verstrekt werd, dat was te hoog. Maar zelfs die leningen hebben tot weinig verlies geleid. Ik ben er een groot voorstander van dat de private sector zich gewoon moet kunnen financieren, maar het afnemen van die LTV’s is alleen maar goed en gunstig.”

Starten in Indonesië

Naast diverse andere onderwerpen die zijn terug te luisteren in de volledige podcast-aflevering vraagt Broekema ook naar de geografische spreiding van Dynamic Credit. Die is namelijk best interessant. Naast de VS en Nederland is dat namelijk Indonesië. Op het oog niet het meest voor de hand liggende land, maar ergens toch ook weer wel. 

Met name tijdens en na de crisis dacht Gast na over nieuwe markten, waar men waarde kon toevoegen. Een groot land was bovendien makkelijker om meer impact te maken. Vanwege de moord op een jurist – Sergej Magnitski – viel Rusland af. “Ik wil nooit in een land werken waar sowieso de bevolking niet vrij is en waar dit soort dingen kunnen gebeuren. En als je dan kijkt naar grote landen waar een goede demografie is, dan komt Indonesië heel snel bovenaan te staan.”

"Als je kijkt naar grote landen waar een goede demografie is, dan komt Indonesië heel snel bovenaan te staan.”

“Wat ook interessant was aan Indonesië, na de Azië-crisis hebben zij eigenlijk nooit hun financiële systeem gereboot. Dat is genationaliseerd in tijden van die crisis in 1997 en dat is daarna voor een heel groot deel genationaliseerd gebleven. Er is te weinig markt voor spaargeld. Als je dan kijkt naar wat wij in het vak de NIM noemen, Net Interest Margin, wat banken verdienen op klanten, dat is gigantisch. Dat zijn honderden basispunten bovenop wat wij hier in het westen gewend zijn.

`Wij zagen dat er zo'n veertig verzekeraars in Indonesië een kwart van hun balans in bankdeposito's stopten. En daar werden banken heel lui van, want die kregen gewoon constant bijna gratis geld en die gingen bijvoorbeeld hele dure leningen verstrekken. En wij dachten: ‘Wacht even, met die ervaring die we nu in Nederland opgedaan hebben kun je dus ook daar ervoor zorgen dat je goede leningen maakt die gewoon op de balans van een verzekeraar passen. Het is een moeilijk land qua toezichthouder, het is ook een hele jonge toezichthouder. Maar het is goed op weg, we hebben een hele mooie business registrational om daar krediet te mogen verstrekken.”