Defensie-uitgaven: van politieke belofte naar economische motor

De forse toename van de defensie-uitgaven biedt Europa een unieke kans om niet alleen de veiligheid, maar ook de economische weerbaarheid te versterken. Zonder een doordachte strategie dreigen de uitgaven echter vooral te zorgen voor hogere prijzen en buitensporige winsten voor defensiebedrijven, waarschuwt RaboResearch in een recente scenariostudie.

De belangrijke en voor Nederland historische NAVO-top in Den Haag is inmiddels ten einde gekomen. Daarbij stond de conclusie eigenlijk al van tevoren en grotendeels vast: 3,5% van onze bbp moet voortaan naar defensie, plus nog eens 1,5% naar ‘defensie-ondersteunende’ zaken als infrastructuur en cybersecurity.

Verantwoord beleid?

De ambitieuze plannen zijn ingegeven door de actuele geopolitieke spanningen en leken de afgelopen dagen bijna overal weerklank te vinden. Maar leiden deze plannen en voorgenomen verhogingen van de uitgaven ook tot economisch verantwoord en effectief investeringsbeleid?

Volgens RaboResearch is dat mogelijk: de economie in de eurozone kan volgens de onderzoekers tegen 2045 tot 3,4% groeien, mits de defensie-uitgaven gepaard gaan met duidelijke prestatieafspraken, een focus op innovatie en investeringen in Europese bedrijven.

“Het is eenvoudig om miljarden aan defensie uit te geven zonder dat dit resulteert in meer materieel, betere cyberverdediging of versterking van kritieke infrastructuur.”

Wordt het beleid echter slecht uitgevoerd, dan blijft het economische effect beperkt of zelfs negatief, waarschuwt Hugo Erken, hoofd Nederlandse economie bij Rabo Research. “Het is eenvoudig om miljarden aan defensie uit te geven zonder dat dit resulteert in meer materieel, betere cyberverdediging of versterking van kritieke infrastructuur.”

Industrie & innovatie

De onderzoekers benadrukken het belang van investeren in Europese defensiebedrijven en het maken van harde prestatieafspraken. Zo moet worden voorkomen dat alle extra middelen vooral terechtkomen bij niet-Europese producenten.

Verder is extra aandacht voor defensiegerichte research & development (R&D) essentieel: Europa loopt op dat vlak ver achter op de VS, waar ruim tien keer zoveel wordt geïnvesteerd. Dit is niet alleen een veiligheidskwestie: volgens de onderzoekers kan elke geïnvesteerde euro 7 tot 8 euro aan economische waarde genereren.

Belangrijk is ook om rekening te houden met de economische situatie per land binnen Europa. In economisch oververhitte landen, waar de capaciteit al volledig benut wordt, zoals Nederland, kan een plotselinge defensiestimulans leiden tot extra inflatiedruk. Deze landen doen er beter aan zich te richten op langetermijninvesteringen die de productiviteit verhogen.

In landen met economische onderbenutting daarentegen, zoals Spanje of Italië, kan extra overheidsconsumptie juist een broodnodige impuls geven zonder direct inflatie te veroorzaken. Dit maatwerk is essentieel om het maximale economische rendement uit defensie-uitgaven te halen.

Financiering & geduld

De manier van financiering is eveneens doorslaggevend. Direct compenseren via hogere belastingen of bezuinigingen remt volgens de onderzoekers de economie op de korte termijn. Financiering via extra staatsschuld heeft daarom de voorkeur, mits de overheidsfinanciën op termijn weer in balans komen.

Ook benadrukken de onderzoekers dat de écht grote positieve effecten pas na verloop van tijd komen, en alleen als het beleid consistent en met een langetermijnvisie wordt uitgevoerd.

“Alle scenario's in onze studie tonen een initiële stimulerende werking door hogere overheidsconsumptie, zoals hogere lonen voor defensiepersoneel en ook meer personeel, gevolgd door een tijdelijke groeivertraging als gevolg van belastingverhogingen rond 2030-2035”, licht Erken toe.

“Alleen goed beheerde strategieën leiden tot herstel daarna en duurzame groei op de lange termijn. Dit benadrukt het belang van geduld en een langetermijnperspectief bij het implementeren van zo’n uitgavenpakket.”