Holland FinTech en KPMG in gesprek over innovatie

Hoe gaan financiële instellingen om met innovatie? En wat kunnen startups leren van geroutineerde Raden van Commissarissen (RvC’s)? Marieke Bax, beroepscommissaris en bestuursadviseur (onder andere op het gebied van innovatie) bij KPMG, ontmoet Don Ginsel, oprichter van Holland FinTech, marktplaats voor technologische financiële vernieuwing. Robert van Altena, partner KPMG Advisory Governance & Compliance, gaat op zoek naar de verbinding.

Financiële instellingen (FI’s) zijn in transitie. En alsof dat nog niet genoeg druk op de organisatie zet, eisen FinTech-startups een stuk van de taart op. Want FinTech is hot. In 2013 vloeide er in de VS $3 miljard aan venture capital naar FinTech startups. "Vorig jaar bedroeg dat al $5 miljard”, zegt Don Ginsel. Met Holland FinTech brengt hij startups en gevestigde FI’s bij elkaar. Bij die laatste groep schort het op bestuursniveau nogal eens aan kennis van IT en de daardoor gedreven innovatie. Don Ginsel: “Men is onbewust onbekwaam door gebrek aan IT affiniteit.”

Marieke Bax nuanceert: “In de samenstelling van en binnen RvC’s hadden onderwerpen als innovatie, IT en nieuwe typen bedrijfsmodellen traditioneel niet de nadruk. RvC’s waren daar qua achtergrond, kennis en kunde niet optimaal op ingericht. Daar is nu wellicht een nieuwe generatie commissarissen voor nodig of in elk geval mensen met affiniteit voor deze onderwerpen.” Zij pleit daarom voor het meenemen van affiniteit met of kennis van innovatie bij de samenstelling van de RvC en eventueel zelfs als onderdeel van de geschiktheidstoets voor leden van RvC’s binnen de financiële sector. “Essentieel is de vraag: kun je als commissaris op een strategische manier structureel meedenken over de toekomst van de FI?”

‘Perfect storm’
Don Ginsel vervolgt: “Qua potentiële innovatie met opkomende (Fin) Tech-bedrijven, loopt de financiële industrie ver achter. Daar wil Holland FinTech een brug slaan, vanwege de noodzaak om aan te sluiten bij de versnellende externe technologische oplossingen. We hebben te maken met een nieuwe realiteit.” Bij de meeste FI’s dringt dat besef nog maar langzaam door. Zij worstelen met de na-ijleffecten van de ‘perfect storm’ van de financiële crisis. Na de globalisering en de IT- en digitaliseringsslag zijn FI’s vooral intern bezig geweest met compliance aan wet- en regelgeving en met heikele onderwerpen als beloningsbeleid. Marieke Bax: “Innovatie komt daar nog eens bovenop. Er is druk vanuit regelgever, politiek en maatschappij. En dan is er ook nog een commissaris die vraagt: ‘Kunnen we het nu over de impact van digitalisering op het businessmodel hebben?’”

Nodig innovatie-experts uit
Don Ginsel herkent dat beeld. Er is slechts een kleine voorhoede binnen FI’s die de potentie en noodzaak van innovatie inziet. “Wat daarbij interessant is, is dat de toezichthouder bescherming biedt aan de bestaande industrie door toetredingsbarrières op te werpen én tegelijkertijd het grootste anker is en daardoor innovatie bij bestaande FI’s tegenhoudt.” Robert van Altena vraagt zich af of die potentiële innovatie in het verlengde ligt van de eerdergenoemde ‘perfect storm’. Don Ginsel denkt van wel. “We weten alleen nog niet waar deze innovatie toe leidt, omdat FI’s hun opstelling nog moeten bepalen.” Marieke Bax: “Over een onbekende toekomst kun je de facto vanuit het standpunt van risicomanagement weinig tot niets zeggen. Het jezelf laten uitdagen over mogelijke scenario’s is daarom heel belangrijk vanuit een toezichthoudende rol. Het is dan ook een goed idee om tijdens een RvC-vergadering externen uit te nodigen die je daarover bijpraten.”

Toezien op effect innovatie
De toezichthouder is zich wel bewust van incrementele innovatie, maar het aanbieden van crowdfunding achtige initiatieven wordt binnen FI’s nog niet serieus genomen, zo blijkt. Er speelt ook een generatieverschil. “De generatie van nu, de millennials, denkt compleet anders over het bezit van een auto dan onze generatie of over de opvatting dat een bankrekening onlosmakelijk verbonden is met een maatschappelijk verantwoorde onderneming.” Volgens Don Ginsel is innovatie vaak een kwestie van ‘no regrets’: innovatie achterwege laten is erger dan het doorvoeren ervan. Dat vergt een proactieve houding. Marieke Bax: “Je moet je als commissaris actief laten informeren over innovatie initiatieven. Zet innovatie niet in een afgesloten ‘task force’, maar incorporeer haar in het hele business- en strategische denken.” “Maar zet die innovatieve club wel op gepaste afstand,” zegt Don Ginsel, “om ‘doodknuffelen’ te voorkomen.” Marieke Bax ziet daar nieuwe incentives ontstaan voor de nieuwe generatie medewerkers. “Nu de beloningen in de financiële sector onder druk staan, kan de drive naar innovatie een geweldige beloningsfactor zijn voor medewerkers.”

Banken zijn IT-dienstverleners
Banken zijn gaandeweg IT-dienstverleners geworden, stelt Don Ginsel, maar weten dit zelf nog niet. “Van oudsher is bankieren een juridische aangelegenheid waar een IT-smaak aan toegevoegd is, maar die transformatie is nog niet compleet. En ineens staan er vanuit de IT-sector serieuze concurrenten op voor banken. En wat blijkt? Mensen hebben helemaal geen behoefte aan een dienstverlener. Ze willen alleen maar dat hun financiën efficiënt geregeld worden, terwijl er vanuit banken nog het geloof bestaat dat daar mensen voor nodig zijn.” Marieke Bax: “Ik denk dat het daarbij vooral om de klantbeleving gaat. En of dat nu mensgedreven of IT-gedreven is maakt niet uit, als de beleving maar goed is.”

Wederzijds leereffect
“Hoe ziet de ideale commissaris van een startup eruit?”, vraagt Robert van Altena tot slot. Don Ginsel: “Je zoekt naar een professional die de vertaalslag maakt naar de gevestigde orde. Doorgaans heeft een startup in het begin meer behoefte aan een adviseur dan aan een commissaris. Pas als er venture capital aan boord komt, volgt de eis dat er een RvC wordt geformeerd.” Marieke Bax ziet daar mogelijkerwijs een sterk wederzijds leer effect. “Jonge innovatieve bedrijven moeten zich uiteindelijk verbinden met de bestaande infrastructuur. Daar kan een ervaren commissaris toegevoegde waarde bieden en de ondernemer een spiegel voorhouden en zich tegelijkertijd laten inspireren en informeren over disruptieve businessmodellen.” De nieuwe realiteit pleit ook voor meer diversiteit binnen RvC’s, stelt zij, met jonge ondernemers als commissaris die in de voorhoede van innovatie spelen. Zelf doceert zij aan CIO’s die in opleiding zijn tot commissaris. “Een mooie nieuwe trend”, vindt Don Ginsel.

Dit artikel is eerder geplaatst in de Financial Services Update Magazine van KPMG (maart 2015).