Terugkeer dubbelcijferige RoE banken onwaarschijnlijk
Strengere wet- en regelgeving voor de financiële sector hebben de banken niet alleen veiliger gemaakt, maar ze vormen ook een beperking voor de winstgevendheid van de financiële instellingen. Volgens onderzoek van De Nederlandsche Bank zijn dubbelcijferige rendementen niet langer realistisch voor de banken, zowel vanwege de wetgevingen van het Bazels Comité als veranderingen in de economische omgeving.
In de aanloop naar de financiële crisis van 2008 zetten veel banken in Europa in op het verhogen van hun RoE (rendement op eigen vermogen) door een hoger netto inkomen te combineren met een lager eigen vermogen. Beleggers eisten destijds een hoger rendement van de banken waarin zij investeerden, terwijl de toezichtstandaarden waren versoepeld. De banken namen meer risico’s om hun RoE-niveau boven de 15% te tillen, iets wat hen tijdens de crisis duur kwam te staan.
De wetgeving die sinds de financiële crisis is ingevoerd door het Bazels Comité voorkomt herhaling van dergelijke handelswijzen bij banken. Banken moeten meer kapitaal aanhouden dan voor de crisis en waren verplicht om de kwaliteit van hun kapitaal te verbeteren. Doordat het eigen vermogen van de banken hoger is kunnen zij beter mogelijke verliezen opvangen, maar dit zorgt er ook voor dat banken een minder hoge RoE kunnen realiseren*. Veel banken hebben echter nog steeds ambitieuze doelstellingen op RoE-gebied en zij geven de nieuwe wetgeving de schuld van het feit dat zij hun doelstellingen niet kunnen behalen.
De Nederlandsche Bank (DNB) heeft onlangs onderzoek gedaan naar de RoE-streefwaarden van banken en welk rendementsniveau eigenlijk realistisch is in de veranderde economische omgeving met aangescherpte regelgeving. Op basis van gegevens van de drie Nederlandse grootbanken – ABN AMRO, ING en Rabobank – heeft de bancaire toezichthouder een aantal toekomstscenario’s opgesteld waarin de mogelijke verzwaring van kapitaaleisen wordt gecombineerd met andere factoren die de winst kunnen beïnvloeden. DNB licht toe: “De scenario’s moeten niet worden beschouwd als voorspellingen. Het doel is om een plausibele bandbreedte te bepalen voor mogelijke RoE-niveaus onder verschillende omstandigheden. Op deze manier wordt onder andere recht gedaan aan de onzekerheid die op dit moment nog bestaat over verdere aanscherping van regelgeving. Bovendien moet worden bedacht dat de scenario’s een gemiddeld beeld geven; in de praktijk zullen verschillen bestaan tussen de RoE’s van individuele banken.”
Medio 2016 bedraagt de gemiddelde RoE van de Nederlandse grootbanken zo’n 7,3%. “In een gemiddeld scenario zou de RoE iets zakken tot ongeveer 7 procent, mits banken in staat zijn om hun voorgenomen kostenbesparingen grotendeels te realiseren en een deel van de lasten door te berekenen aan hun klanten”, aldus de onderzoekers. In een scenario waarin de verhoging van de kapitaaleisen beperkt blijft en de banken deze goed weten op te vangen, kan de RoE volgens hen zo’n twee procentpunten hoger uitvallen.
Gezien deze scenario’s is het volgens DNB niet waarschijnlijk dat de RoE van banken net als voor de crisis boven de 10% kan uitkomen. “Zelfs als het economische tij meezit, zullen banken een forse inspanning moeten leveren om hun winstgevendheid op peil te houden”, concluderen de onderzoekers. “Hiertoe is nodig dat banken substantieel kosten besparen en in staat zijn een deel van de extra lasten door te berekenen in hogere marges, zonder veel marktaandeel te verliezen.”
* Momenteel is het Bazels Comité in onderhandeling over de zogenaamde risicogewichten - gewichten die gebruikt worden om risicogewogen activa vast te stellen, waarop de kapitaaleisen voor banken zijn gebaseerd. Als de risicogewichten hoger worden, moeten banken opnieuw meer kapitaal aanhouden, waardoor de RoE verder daalt.
