‘De bank van goede bedoelingen’: een kijkje in de keuken van Rabobank

Deze week verscheen het boek ‘De bank van goede bedoelingen’ van econoom Marcel Canoy. Twee jaar lang mocht Canoy zich bewegen door de Rabobank en nam hij de temperatuur op van de organisatie. Een organisatie die op zoek was naar zelfvertrouwen na onder meer de kredietcrisis en het Libor-schandaal, in een sector die voortdurend onder een maatschappelijk en politiek vergrootglas ligt. 

Het vertrouwen van Nederlanders in de bankensector is langzaam aan het herstellen. Dat bleek enige tijd terug uit onderzoek van het CBS. Cynici zullen zeggen dat dat ook niet zo moeilijk is, omdat het vertrouwen tijdens de kredietcrisis tot onder het nulpunt daalde. Openheid door banken is daarbij een groot goed. Het voorkomt speculaties en het kan bijdragen aan interne cultuurverandering. Het komt niet vaak voor dat een extern persoon zich vrijelijk mag bewegen door een organisatie en daar vervolgens een boek over mag schrijven. Rabobank deed het en gaf econoom Marcel Canoy de afgelopen twee jaar carte blanche op zoek naar het antwoord op de vraag: Wat is er sinds de crisis veranderd bij de bank?

Opeenvolgende schandalen

Het woord crisis heeft uiteraard betrekking op de kredietcrisis en de daarop volgende economische crisis. Nog steeds wordt de bankensector hier nationaal en internationaal op aangekeken, wat tot op zekere hoogte gerechtvaardigd is. Het woord crisis heeft ook betrekking op enkele specifieke zaken die speelden bij Rabobank.

Zo leverde het gerommel met de Libor een boete op van €774 miljoen en kostte het toenmalig CEO Piet Moerland de kop, de bank zou geld witwassen van Mexicaanse drugskartels en was het betrokken bij omvangrijke vastgoedfraude. Daarbij deden de wielrenners van de eens zo trotse Rabobank-wielerploeg ook nog een duit in het zakje na bekentenissen over georganiseerd dopinggebruik. Los van omvangrijke boetes kostte het de bank veel reputatieschade, waar geen pr-bureau tegenop kon werken. Als een bokser die murw geslagen - maar nog net niet knock out - in de touwen hing, zo was ongeveer de situatie waarin Marcel Canoy de Rabobank binnenstapte.

Heel veel veranderd

“Nee”, antwoordt Canoy deze week op een verslaggever van Nieuwsuur, die vraagt of hij niet liever bij ING had gezeten de afgelopen jaren. De reden van de vraag mag duidelijk zijn. “Ik was niet primair op zoek naar schandalen, maar naar een bank die zich open wilde stellen en dat bleek de Rabobank te zijn. Hier is ook genoeg te vertellen”, doelend op de hierboven genoemde gevallen.

De hoofdvraag van het boek is wat er veranderd is sinds de crisis. Veel, concludeert Canoy, heel veel. Niet in de laatste plaats door druk van buitenaf. Denk hierbij aan technologische veranderingen, aangescherpt toezicht of de publieke opinie. Terug naar de basis gaan was volgens Canoy een belangrijke stap. Hij wijst hierbij specifiek naar de Libor-affaire. “Ze zijn goed in food en agri in het buitenland en in Nederland is het een algemene bank. Dit soort avonturen, je gedragen als een investeringsbank, dat was niet verstandig", zegt Canoy tegenover Nieuwsuur.

Niet alleen externe regels hebben een rol gespeeld in die verandering, ook intern zijn de regels op de schop gegaan, lees aangescherpt. Volgens Canoy met de beste bedoelingen, maar regelmatig worden deze op de werkvloer als knellend ervaren. Soms is het bijvoorbeeld nodig om van de regels af te wijken, zowel voor bank als klant. Bovendien, niet zelden werken verschillende afdelingen binnen de bank elkaar tegen bij het zoeken naar een oplossing. Allemaal om maar niet buiten de lijntjes te kleuren. Over een specifiek dossier stelt Canoy: “Het is schokkend om te zien door hoeveel hoepels de dossierhouder moest springen om tot een regeling te komen, echt ongelofelijk." Het is een kwestie die topman Wiebe Draijer erkent. Tegelijkertijd stelt hij dat het nodig is voor het herstel van vertrouwen.

Ruimte voor verbetering

Canoy stelt dat Rabobank op de goede weg is om weer een bank te zijn waar mensen op kunnen en willen vertrouwen. Dat neemt niet weg dat er volgens hem nog voldoende ruimte is voor verbetering. Zo kan Rabobank meer sturen op gedrag door het instellen van een ‘behavioural risk manager’. Dat vindt Draijer niet nodig, want dat is hij naar eigen zelf al. “Ik ben die persoon. We hebben enorm geïnvesteerd in gedrag, in waarden. Alle medewerkers van de bank zijn er van doordrongen dat ze hier op moeten letten.”