Vijf Nederlandse banken werken samen tegen witwassen

ABN AMRO, ING, Rabobank, de Volksbank en Triodos Bank verhogen hun inzet in de strijd tegen financiële criminaliteit. De vijf hebben daartoe een samenwerking opgetuigd, waarmee patronen ontdekt kunnen worden die banken op individueel niveau eenvoudig kunnen ontgaan. Het samenwerkingsverband draagt de naam Transactiemonitoring Nederland (TMNL) en sorteert voor op een wetswijziging die meer gegevensuitwisseling mogelijk moet maken.

Het is banken een doorn in het oog dat klanten die om moverende redenen geweigerd of verwijderd worden vaak zonder veel moeite opnieuw klant worden bij een concurrerende bank. “Als wij iemand eruit gooien omdat we serieuze twijfels hebben gaat die persoon naar de volgende bank en begint het proces van voren af aan”, aldus Wiebe Draijer vorig jaar in een gesprek over de omgang van banken met witwassen.

Puzzelstukjes naast elkaar leggen

"Criminelen worden steeds geraffineerder. De banken werken nu allemaal in hun eigen box. Hierover informatie uitwisselen, mag niet", zei Draijers collega-bestuurder Bas Brouwers een half jaar eerder. Dat heeft alles te maken met de komst van wet- en regelgeving als GDPR. Het delen van informatie is aan zeer strenge regels gebonden. Tegelijk is het evident dat twee meer dan één weten en dat juist door verschillende puzzelstukjes naast elkaar te leggen een completer beeld zichtbaar wordt. Puzzelstukjes die op zichzelf soms nauwelijks een aanleiding voor extra controle vormen.

Een succesvolle aanpak van financiële criminaliteit kan niet alleen vanuit de banken komen. Daarvoor is samenwerking nodig met overheid en opsporingsinstanties als FIOD en FIU. En ook is meer juridische speelruimte nodig. Zonder extra mogelijkheden blijven banken varen in de mist. Dat zag ook het kabinet. Vorig jaar presenteerde Den Haag een nieuw plan van aanpak om financiële criminaliteit tegen te gaan. Een aanpassing van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) – gericht op het mogelijk maken van meer gezamenlijke transactiemonitoring – maakt daarvan onderdeel uit.

Topprioriteit

“De strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering is een topprioriteit in de bankensector. Banken dragen bij aan de voorkoming en bestrijding van ondermijnende criminaliteit en het financiële systeem integer houden. Daarin investeren zij fors”, aldus NVB-voorzitter Chris Buijink. “Effectieve bestrijding van deze criminaliteit kan alleen door meer samenwerking. Deze samenwerking heeft positieve gevolgen voor de hele keten van opsporing en vervolging. TMNL is daarbij een essentiële gezamenlijke stap, die uniek is in de wereld.”

Op het moment van schrijven is uitwisseling van informatie wettelijk nog maar zeer beperkt toegestaan. Onder de huidige spelregels is TMNL dan ook nauwelijks in staat om effectief te opereren. Maar juist omdat men weet dat het kabinet werkt aan een wetswijziging, zien de banken er brood in om nu alvast te werken aan een samenwerkingsverband. De bouw en ontwikkeling van TMNL zal de komende tijd gefaseerd gaan plaatsvinden.