Scheve verhoudingen tussen banken en publieke instellingen bij aanpak witwassen

De bestrijding van financiële criminaliteit in Nederland kan veel beter en effectiever. Dat stelt Rabo-topman Wiebe Draijer in een exclusief interview met zakenkrant FD. Draijer pleit voor een meer systematische aanpak en voor de inzet van kunstmatige intelligentie. Daarnaast wijst hij op een scheefgegroeide verhouding tussen banken en publieke instellingen. Waar banken inmiddels vele duizenden mensen in dienst hebben om witwassen tegen te gaan, zijn dat er bij de verantwoordelijke overheidsinstantie FIU amper zestig. 

Afgelopen week stond vooral in het teken van misstanden bij ABN AMRO wat betreft de strijd tegen financiële criminaliteit. Volgens een artikel in NRC had de bank alle particuliere klanten in de veilige categorie gesorteerd. Het OM is inmiddels gestart met een onderzoek naar de rol van ABN AMRO in het faciliteren van witwassen. En passant kreeg ook Rabobank echter nog een vingertik van toezichthouder DNB. De coöperatieve bank moet 40.000 klantdossiers opnieuw bekijken op het risico dat zij vormen op witwassen. En toeval of niet, gisteren publiceerde zakenkrant FD een open interview met de topman van Rabobank, Wiebe Draijer.

Ongewoon kritisch

Draijer is in het interview ongewoon kritisch over de huidige gang van zaken. Niet alleen erkent hij dat het beter kan bij de banken zelf, ook laakt hij hoe het huidige systeem is ingericht. Hoeveel de banken zich ook inspannen, volgens Draijer blijven de echt zware jongens buiten beeld en zijn er maatregelen nodig om verbetering te brengen. 

Draijer benoemt onder meer wat er beter kan bij de banken zelf. Aan bereidheid om te investeren ligt het niet, getuige het hoge aantal openstaande vacatures voor specialisten KYC en CDD. Helaas is het aanbod veel kleiner dan de vraag, wat misschien goed nieuws is voor deze mensen zelf, maar slecht nieuws is voor de sector en de maatschappij als geheel. Volgens de huidige methode delen banken hun klanten in in meerdere risicoclassificaties. Klanten die een gemiddeld of hoger risico vormen, worden periodiek gecontroleerd. Dat is eerder jaarlijks dan wekelijks.  

Recent legde PA Consulting op Banken.nl al uit hoe realtime opsporing een belangrijke bijdrage kan vormen tegen witwassen. Draijer ziet ook kansen voor verbetering door de inzet van moderne technologie. “Met moderne technieken kan je veel meer inzicht krijgen en op dagelijkse basis zien wat voor risico's zich voordoen bij een klant”, zegt Draijer in het FD. Hij noemt het voorbeeld van het scannen van alle publiek beschikbare gegevens van klanten, onder meer of en hoe zij in het nieuws komen en welke woningen zij bezitten. Daaruit zijn snel dingen af te leiden. 

Draijer hoopt op een systeem van doorlopend inzicht, maar geeft aan dat op zijn vroegst volgend jaar een dergelijk mechanisme live zal zijn. Mogelijk zullen er ook nog wat plooien gladgestreken moeten worden met betrekking tot privacy-vraagstukken. Het is evident dat doorlopend toezicht en het recht op privacy elkaar potentieel bijten. Hetzelfde dilemma komt om de hoek kijken bij de wens voor meer mogelijkheden tot informatie-uitwisseling. Draijer tegenover het FD: “Als wij iemand eruit gooien omdat we serieuze twijfels hebben gaat die persoon naar de volgende bank en begint het proces van voren af aan. Dat voorkom je als je een gezamenlijke aanpak hebt.”  

Systeem klopt niet

Naast verbeteringen in de sector zelf, wijst Draijer echter ook naar publieke instanties. De verhouding in inspanningen - in mensen en in geld - is volledig scheefgegroeid. Draijer: “Als je ziet dat wij als sector inmiddels zo’n achtduizend mensen in dienst hebben die hier op aan het werk zijn, terwijl er aan de publieke kant maar een fractie van dat aantal hiermee bezig is. Dan klopt iets niet aan het systeem.” Met een fractie doelt Draijer onder meer op de Financial Intelligence Unit (FIU), de instantie die verdachte transacties daadwerkelijk moet onderzoeken nadat banken een dossier bij hen over de schutting hebben gegooid. Bij de FIU werken momenteel slechts zestig mensen. 

Gerelateerd:
'Digitalisering in financiële sector faciliteert witwassen ongewild'