Frank Elderson: ‘Zonder de financiële sector gaat het klimaatprobleem niet worden opgelost’

Voor zijn Leaders in Finance-podcast reisde gastheer Jeroen Broekema deze keer naar de financiële hoofdstad van de EU: Frankfurt am Main, voor een gesprek op niveau (39e verdieping) met Frank Elderson, lid van de executive board en vice-voorzitter van de raad van toezicht van de Europese Centrale Bank (ECB). De twee wisselden stevig van gedachten over onder meer het klimaat.

Elderson (52) studeerde rechten aan de UvA en behaalde een LLM degree aan de Columbia University in New York. Hij startte zijn professionele loopbaan bij Houthoff advocaten, waarna hij overstapte naar De Nederlandsche Bank, waar hij verschillende functies bekleedde, onder meer als directielid.

Spin in de web

Elderson lijkt daarom vanuit zijn huidige functie bij de ECB als geen ander inzicht te hebben in de verhouding tussen nationale banken (waaronder DNB) en de ECB. Hij schetst een duidelijk beeld van de ECB als “een soort spin in het web” vanwege de spilfunctie die de bank heeft als toezichthouder aan de ene kant en monetair instituut aan de andere kant.

Zo geeft hij een aardig inkijkje in hoe het er bij een monetaire vergadering aan toegaat als ze met “z’n allen rond de tafel” zitten: “Aan de monetaire kant zitten de zes directieleden, dus voorzitter Christine Lagarde en ik als een van de andere directieleden, plus de ‘Klaas Knot’ van elk land”, legt hij beeldend uit.

Dit ‘Governing Council’ is uiteindelijk het hoogste besluitvormende orgaan, vertelt Elderson. “Als het gaat om het maken van monetair beleid besluiten we met z’n zessen plus elk van de centrale bankpresidenten, en dat zijn er nog eens negentien. Dus we zitten uiteindelijk met 25 om de tafel met ‘one person, one vote’.” Hij voegt toe dat het bij de toezichtkant enigszins anders gaat, maar “het idee is wel hetzelfde”.

Klimaatrisico’s vertalen in financiële risico’s

Elderson maakt vaker een onderscheid tussen toezicht en monetair beleid en dat komt ook goed tot uiting in zijn uitleg over de functie van de ECB binnen het kader van het klimaat en daaraan verbonden risico’s. “Bij toezicht is het inzicht dat klimaatgerelateerde risico’s zich vertalen in financiële risico’s en daarmee binnen ons mandaat vallen. Ze zijn dus relevant”, aldus Elderson.

Aan de monetaire kant binnen dit klimaatverhaal kun je volgens hem alleen beleid maken “als je begrijpt hoe economie functioneert”. Hij geeft aan dat je een geloofwaardige verwachting moet kunnen geven van hoe de economie zich op korte en lange termijn gaat gedragen of hoe de inflatie zich ontwikkelt.

Elderson illustreert het aan de hand van een concreet en actueel voorbeeld, dat iedereen zal kunnen begrijpen met de afgelopen droge zomer nog vers in het collectief geheugen. “Als je niet kunt varen op de Rijn, dan heeft dat gevolgen voor het bruto nationaal product van Duitsland. Mensen begrijpen inmiddels dat het relevant is en dat wij dat natuurlijk ook moeten meenemen in onze taken.”

Geen klimaatbeleidsmaker, wel klimaatbeleidsontvanger

Elderson betoogt hiermee  dat het klimaatprobleem door de ECB en de hele financiële wereld uiterst serieus wordt genomen en dat het goed is dat men ermee bezig is. Hij schetst daarbij de cruciale rol van de bank.

“Wij zijn geen klimaatbeleidsmaker – wij zijn een klimaatbeleidsontvanger. Wij kunnen niet het probleem oplossen, maar we hebben wel een heel belangrijke rol te spelen, want zonder de financiële sector gaat dit probleem niet opgelost worden.”

Hij zegt nadrukkelijk dat het als toezichthouder niet aan de ECB is om de financiële sector te dwingen het wereldklimaatprobleem op te lossen. “Het gaat erom te zorgen dat de financiële sector de risico’s die gepaard gaan met het probleem op een goede manier weten te managen”, licht hij toe.

Optimistisch van aard

Ook als persoon gaat het klimaat hem zeer aan het hart. Doordat hij optimistisch van aard is, ziet hij toch mogelijkheden om het probleem aan te pakken, maar hij plaatst er wel een relativerende kanttekening bij. “Omdat ik denk dat de klimaatcrisis zodanig groot is, zie ik het als moreel imperatief om optimistisch te zijn, want we zullen dit moeten oplossen met elkaar. Ik ben optimistisch over de relatieve snelheid.”

Elderson denkt dat het thema voor veel mensen in de financiële wereld langzamerhand echt wel leeft. Dat ondervond hij aan den lijve toen hij een keer een keynote speech hield voor een gemêleerd gezelschap van bankiers, ngo’s en andere geïnteresseerden. “Mensen zaten met tranen in hun ogen te luisteren. Als je de goede woorden weet te vinden zijn er momenten waarop je mensen kan raken.”

“We zijn natuurlijk allemaal mensen van vlees en bloed”, gaat hij verder. “Met kinderen, met de wens om deze aarde achter te laten op een manier waarop je je niet hoeft te schamen, zodat de toekomstige generaties ook weer hun doelen kunnen najagen. Dat hebben we uiteindelijk gemeen.”

Passie voor de natuur

Eldersons passie voor de natuur en planeet heeft hij van huis uit meegekregen, zo vertelt hij enthousiast. “Wandelen op de Veluwe, op Terschelling, het fotograferen van zeldzame bloemen. Van heel jongs af aan ben ik heel dichtbij de natuur gebracht, door ouders die dat heel belangrijk vonden. Opgegroeid in Utrecht, de stad, hebben we toch enorm veel meegekregen van de natuur en de liefde daarvoor.”

“Omdat ik denk dat de klimaatcrisis zodanig groot is, zie ik het als moreel imperatief om optimistisch te zijn."

Voor hem is het dan ook vanzelfsprekend om die natuur te zoeken wanneer en waar hij maar kan, zelfs in de stad. “Ik merk zelf, het liefste wat ik doe nadat ik heel veel uren in dit soort kantoorgebouwen heb gezeten, is naar buiten gaan en niet-geasfalteerde grond onder mijn voeten voelen. Dát is voor mij belangrijk”, vertelt hij lachend.

Belang van Europees samenwerken

Ook Europa is voor Elderson belangrijk. Hij vindt de samenwerking tussen de verschillende lidstaten van de EU cruciaal. Hij ziet zichzelf ook als Europeaan en beklemtoont dat de ECB een ‘Europees’ project is dat ontstaan is vanuit de gedachte van één Europa.

Hij merkt dat het Europese denken in Nederland een beetje aan het wegzakken is. “Ik zie vanuit mijn rol hoe ongelooflijk belangrijk het is dat we Europees samenwerken. Dat zie ik op het gebied van monetair beleid, maar ook in het Europese toezicht en natuurlijk ook voor wat betreft de klimaatdiscussie.”

Elderson breekt daarom een lans voor nieuw Europees elan. Volgens hem is Nederland een “geweldig prachtig” land, maar kan het als relatief klein land niet alles in z’n eentje oplossen. “Dat moeten we dus Europees doen”, besluit hij. “En ik gun het ons allen dat we dat met hernieuwd enthousiasme realiseren.”

Luister hier de volledige podcast.