Nederlands betalingsverkeer efficiënt, maar verlieslatend
Na bijna twintig jaar heeft Betaalvereniging Nederland weer eens onderzoek gedaan naar de kosten en opbrengsten van het betalingsverkeer in Nederland. Belangrijkste conclusie? Sinds 2005 is het verlies op transacties met ruim 2375% toegenomen, wat neerkomt op een verlies van €547 miljoen in 2021. Daarmee is het Nederlandse betalingsverkeer het meest verlieslatende van Europa.
Doel van het onderzoek van Betaalvereniging Nederland (uitgevoerd door McKinsey & Company) is het creëren van een feitenbasis voor een vervolgdiscussie rondom de toekomst van het Nederlands betalingsverkeer.
Sinds het onderzoek uit 2005 is er veel veranderd in de Nederlandse betalingsmarkt; zo zijn er nieuwe betaalproducten op de markt gekomen, zijn er meerdere type spelers actief en is het betalingsverkeer digitaler en internationaler geworden. De Betaalvereniging vond het dan ook hoog tijd worden om de feitenbasis opnieuw te verzamelen en te analyseren.
De daarbij gehanteerde onderzoeksmethodiek is gebaseerd op dezelfde aanpak als het vorige onderzoek uit 2005 (met inachtneming van de veranderende marktcontext) en met betrokkenheid van een breed scala van stakeholders “teneinde een zo groot mogelijke vergelijkbaarheid van en draagvlak voor de feitenbasis te verzekeren".
Stevig verlies
Eén van de belangrijkste observaties uit het onderzoek is dat het betalingsverkeer in Nederland bepaald niet winstgevend is voor banken. Sterker nog, gezamenlijk leden zij een verlies van €570 miljoen (in 2005 ging dit nog om een verlies van €23 miljoen). Enerzijds is dit verlies het gevolg van sterk afgenomen netto rentebaten, anderzijds van gestegen risico- en compliancekosten (goed voor een vijfde van de totale kosten).
Het verschil tussen het zakelijke en particuliere segment is daarbij opvallend. Op het zakelijke segment boekten banken namelijk een winst van €232 miljoen, terwijl op het particuliere segment een verlies werd geleden van maar liefst €802 miljoen.
Wanneer de resultaten in Europees perspectief geplaatst worden, blijkt dat het Nederlandse betalingsverkeer een stuk verlieslatender is dan het Europese gemiddelde. De negatieve marge van het Nederlandse betalingsverkeer ten opzichte van andere Europese landen komt met name door relatief lage opbrengsten uit vergoedingen aan de particuliere zijde, waar transactievergoedingen de transactiekosten niet dekken.
Het Nederlandse betalingsverkeer is voor zijn inkomsten meer afhankelijk (45%) van netto rentebaten, wat eveneens hoger is dan het Europese gemiddelde. Dat is onder meer terug te zien in het feit dat het aandeel balansopbrengsten binnen rekeningbeheer voor het particuliere segment momenteel een kwart hoger is in Nederland (57%) dan in Europa (46%).
Discussie
Ondanks de negatieve eindbalans, kan de Nederlandse betaalsector zich wel op de borst kloppen qua efficiëntie. Zo is het transactievolume sinds 2005 meer dan verdubbeld (250%), terwijl de kosten slechts met 5,2% mee zijn gestegen. Daarnaast zijn de betalingsverkeerkosten lager ten opzichte van het Europees gemiddelde voor zowel het zakelijke als het retail-segment.
Wat Betaalvereniging Nederland betreft vormen de conclusies uit het rapport een goed uitgangspunt voor verdere discussies over de toekomstbestendigheid van het Nederlands betalingsverkeer. De Betaalvereniging laat dan ook weten een “open dialoog” met alle betrokkenen aan te willen gaan, om vast te stellen hoe de sector in de toekomst zo bestendig mogelijk bekostigd kan worden.
Het volledige rapport is hier te lezen.
