Agentic banking: waarom het fundament net zo belangrijk is als snelheid
Terwijl banken intern nog debatteren over hun strategie stappen klanten in hoog tempo een wereld binnen die door AI wordt aangedreven. Europese financiële instellingen moeten de juiste basis leggen voor agentic AI, anders lopen ze het risico structureel achter te blijven bij concurrenten die wel al investeren in de juiste infrastructuur.
Eind september haalde JPMorgan Chase de krantenkoppen met het plan om “de eerste volledig door AI aangedreven megabank ter wereld” te worden. Chief Analytics Officer Derek Waldron lichtte dit toe in een interview met CNBC. Het LLM Suite-platform van de bank kan inmiddels in slechts 30 seconden investment-bankingpresentaties genereren – werk dat voorheen uren van teams junior bankers kostte. Cruciaal daarbij: JPMorgan investeerde jarenlang eerst in een solide fundament.
Uit het Cloudera-onderzoek van april 2025 onder IT-leiders in 14 landen blijkt dat 96% van de bedrijven het gebruik van AI-agents uitbreidt. De bancaire sector staat voor een ongekende transformatie. Agentic systemen – die zelfstandig complexe, meerstapstaken kunnen uitvoeren en leren van interacties – verschuiven van experimentele technologie naar kerninfrastructuur.
De wereldwijde markt voor agentic AI binnen financiële dienstverlening bereikte in 2024 een omvang van 2,1 miljard dollar en groeit naar verwachting tot 80,9 miljard dollar in 2034, een samengesteld jaarlijks groeipercentage van 43,8% (Market.us, 2025). Noord-Amerika loopt voorop, maar Europese instellingen dichten het gat snel, omdat zij agentic capaciteiten steeds meer als kerninfrastructuur zien.
Deze verschuiving weerspiegelt bredere marktdruk. Consumenten verwachten intelligente, anticiperende ervaringen. Tegelijk neemt de regelgevende complexiteit in Europa toe en vragen kosten-inkomstenratio’s om optimalisatie in een klimaat van economische onzekerheid. Traditionele operationele modellen, gebouwd rond mensgerichte workflows, schieten tekort om deze uitdagingen tegelijk aan te pakken.
Implementatie blijft een uitdaging
Hoewel banken het potentieel van agentic AI erkennen, worstelen velen met de uitvoering. Pilotprogramma’s schieten als paddenstoelen uit de grond, maar opschaling blijft uit. Legacy-systemen remmen integratie, en medewerkers zijn onvoldoende voorbereid op samenwerking met synthetische collega’s. Deze kloof tussen strategische intentie en operationele realiteit vormt een significant concurrentierisico.
De Evident AI Index van oktober 2025 illustreert dit: JPMorgan Chase voert wereldwijd de ranglijst aan in AI-gereedheid. Twee Europese banken – UBS en HSBC – zijn ondanks aanzienlijke investeringen gedaald. Tegelijk hebben Bank of America en Morgan Stanley grote sprongen gemaakt. Dit toont aan dat snelheid minder belangrijk is dan investeren in een systematisch fundament.
Deze driedelige serie onderzoekt hoe Europese banken succesvol door een agentic transformatie kunnen navigeren, te beginnen met de fundamentele investeringen die langetermijnsucces bepalen.
De agentic toekomst versus de realiteit van vandaag
In 2027 arriveert Sarah, product owner bij een vooruitstrevende Europese bank, op kantoor met volledig voorbereide businesscases. Haar AI-agents hebben ’s nachts klantgedrag geanalyseerd en voorstellen getoetst aan regelgeving. Waar ze vroeger weken kwijt was aan informatie verzamelen, kan ze nu focussen op strategische besluitvorming. Haar ‘sparring-agent’ – getraind om te denken als een voormalige Big Four-auditor – heeft zwakke plekken in de voorstellen al gemarkeerd.
Ondernemer Fred ontvangt dagelijks een briefing met automatisch samengestelde prestaties van zijn businessunits, geoptimaliseerde kosten-inkomstenratio’s per productlijn en strategische groeikansen gerangschikt naar marktpotentieel. Dit wordt mogelijk gemaakt door vier interactieve agents: Finance, Product Manager, Business Manager en Strategie. Ze testen elkaars aannames en synthetiseren de resultaten tot concrete aanbevelingen.
Elders ontdekt Elena, technisch eigenaar, dat 47 applicaties naadloos zijn uitgerold terwijl zij sliep en dat drie beveiligingslekken automatisch zijn gedetecteerd, gepatcht en gedocumenteerd.
Hoewel sommige instellingen al naar deze toekomst bouwen, blijven de meeste Europese banken steken tussen ambitie en uitvoering. Plannen zijn er wel, maar implementatie lukt niet altijd. In 2025 beoordeelt Sarah nog handmatig callcenter-rapportages, Fred ontdekt onderprestaties pas tijdens kwartaalreviews en Elena’s team worstelt met handmatige systeempatches.
De kloof tussen de huidige handmatige processen en de autonome mogelijkheden van morgen is groter dan technologische evolutie alleen: het is een concurrentiële transformatie die marktleiders zal onderscheiden van volgers.
Consumentverwachtingen en het implementatiegat
Consumentengedrag verandert sneller dan banken zich transformeren. Onderzoek van Cognizant (New Minds, New Markets) laat zien dat door AI ondersteunde consumenten tegen 2030 tot 55% van de uitgaven kunnen vertegenwoordigen. Deze klanten ervaren al AI-gedreven interacties in retail, entertainment en reizen – en verwachten hetzelfde van hun bank.
Veel instellingen hebben plannen om generatieve systemen te adopteren, maar slechts een klein deel implementeert deze op schaal. Het gevolg is een verwachtingskloof die verder gaat dan concurrentiedruk: het bedreigt de fundamenten van de bancaire sector.
Agentic AI kan deze kloof dichten en tegelijkertijd ruimte creëren in kosten-inkomstenratio’s voor toekomstige groei. Banken zoeken rendement op hun AI-investeringen, maar proof-of-concepts en pilots leveren vaak geen meetbare resultaten op. Alleen wie agentic AI systematisch omarmt, oogst daadwerkelijk voordelen.
De transformatie vereist een breuk met het analoge denkkader. Net als tijdens de industriële revolutie betekent succesvolle adoptie minder menselijke arbeid, maar veel hogere output. Zo plant een Europese bank voor 2027 800 menselijke medewerkers ondersteund door 2.200 autonome systemen met duizenden agents. Het gaat niet om vervanging, maar om uitbreiding van de workforce via synthetische samenwerking.
Zonder solide fundament stuiten banken op voorspelbare barrières: datasilo’s, niet-communicerende systemen en onvoldoende getrainde medewerkers.
De vijf fundamenten van succes
Succesvolle agentic implementatie vereist vijf kritische fundamenten, die samen een geïntegreerd systeem vormen voor snelheid, schaal en duurzame waarde:
Datagereedheid: Een uniforme data-architectuur maakt naadloze informatiestromen mogelijk. Elastische cloudinfrastructuur schaalt mee en doorbreekt datasilo’s.
Procestransformatie: Workflows worden herontworpen voor samenwerking tussen mens en autonome systemen. Het doel: georkestreerde processen die als geheel functioneren.
Ontwikkeling van menselijke capaciteiten: Change management bereidt medewerkers voor op synthetische samenwerking. Vaardigheden verschuiven van uitvoering naar toezicht.
Agentontwikkeling en -orkestratie: Systematische bouw, catalogisering en uitrol van agents voorkomt duplicatie en chaos. Repository en Registry zijn essentieel voor governance.
Co-existentie-architectuur: Legacy-systemen, modernisering en agentic capaciteiten draaien parallel, zodat de operatie continu doorloopt.
Deze fundamenten moeten op elkaar afgestemd zijn. Sterke data zonder aangepaste processen werkt niet. Processen zonder getrainde mensen stuiten op culturele weerstand. Agents zonder orkestratie veroorzaken chaos. Investeren in de basis vóór opschaling bepaalt succes.
Strategische keuzes en implementatielessen
Europese banken kunnen regelgevende complexiteit omzetten in concurrentievoordeel. Strenge compliance-eisen creëren differentiatie voor wie agentic compliance beheerst. Workforce-transformatie kan bovendien duurzaam worden vormgegeven: learning-first-modellen combineren ontwikkeling en samenwerking met autonome systemen.
Uit praktijkervaring blijkt dat banken zonder solide fundamenten steeds dezelfde fouten herhalen: gefragmenteerde data, losstaande automatisering en onvoldoende voorbereide medewerkers. Eén grote Europese bank leed aan pilot paralysis: £11 miljoen bespaard, maar 18 maanden stilstand door een ontbrekend control framework en geen agent-registry. Andere banken slaagden juist dankzij sterk change management.
Binnen 18 maanden zullen duizenden autonome agents operationeel zijn. Ze moeten worden aangestuurd, gemonitord, beoordeeld en gevalideerd.
Kortom, banken die nu investeren, leggen het fundament voor toekomstig concurrentievoordeel. De keuze is binair: de transformatie leiden of reageren op betere prestaties van concurrenten.
Eerst de fundamenten, dan pas snelheid
Consumentverwachtingen verschuiven richting intelligente, anticiperende ervaringen. Snelheid is belangrijk, maar fundamenten zijn cruciaal. Agentic bankieren biedt duurzaam concurrentievoordeel, mits banken investeren in data, processen, mensen, agents en architectuur.
Sarahs ochtend in 2027 – volledig voorbereid door agents – toont de potentie. Banken die de basis serieus nemen, kunnen strategische keuzes maken in plaats van informatie te verzamelen. Wie nu de fundamenten legt, kan de volgende fase van de sector vormgeven: hyperproductiviteit, industrialisatie van AI of transformatie van mensintensieve workflows. Zonder fundamenten is opschalen bouwen op drijfzand.
Deze blog is het eerste deel van de Agentic Banking-serie, tot stand gekomen in samenwerking met Microsoft. Volgende delen behandelen praktijkervaringen bij agentic transformatie en het combineren van AI met opkomende technologieën voor ongekende groei.
Meer weten? Bekijk hier dan het webinar ‘Agentic Banking and the Confluence of Innovation‘.
Een artikel van John Da Gama-Rose (Head of Banking & Financial Services – GGM), Robert Benyo (Risk & Compliance Solution & Platform Architect) en Mark Duffy (Senior Director, Artificial Intelligence & Analytics) van Cognizant.
